Page 74 - 22-0320 ebook

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๕
66 ศััพทมููลของคำำ�ว่่�กั้ั�นหยั่ั�น

ต้ำานานของชื่่างต้ีกระบี่ี�นามี กังเจีี�ยง (乾將) และนางหมกเอี๊ย (莫耶) ผู้้�ภรรยา กับี่ที่ั�ง

กระบี่ี�ชื่ายหญิง กังเจีี�ยง–หมกเอี๊ย เล่าไว่�พิสดิารในนิยายอิงพงศัาว่ดิารจีนแป็ลเร่�องเลียด้ก๊ก คำว่ร
๑๘
นับี่ว่่าคำนไที่ยร้�จักต้ำานานเร่�องนี�ก็ต้่อเมี่�อเร่�องเลียด้ก๊กแป็ลเป็็นภาษาไที่ยสมีบี่้รณ์์และนิยมีอ่านกัน
กว่�างขว่างแล�ว่ สมีเดิ็จพระเจ�าบี่รมีว่งศั์เธอ กรมีพระยาดิำารงราชื่านุภาพ (๒๕๔๕ : ๓๒) ที่รงให�ข�อมี้ลว่่า
เร่�องเลียด้ก๊กเพิ�งแป็ลในรัชื่กาลพระบี่าที่สมีเดิ็จพระพุที่ธเลิศัหล�านภาลัย (พ.ศั. ๒๓๕๒–๒๓๖๗)

ข�อสันนิษฐานของเฉลิมี ยงบีุ่ญเกิดิ (๒๕๑๒ : ๕๙) ที่ี�ว่่าคำำาว่่า กั�นหยั�น กลายคำว่ามีหมีาย

มีาจาก 乾將 ซ่�งเป็็นชื่่�อกระบี่ี�บีุ่รุษ เป็็นข�อสันนิษฐานที่ี�มีีนำ�าหนักน�อย เพราะคำำาว่่า กั�นหยั�น มีีใชื่�มีา
ต้ั�งแต้่ในสมีัยอยุธยา พบี่คำำานี�ในตำาราหนั้าที�มหาด้เล็ก (๒๕๑๐ : ๘๑, ๘๓) พระตำาราทรงเคีรื�องต้นั
(๒๔๗๐ : ๖๑–๓) คีำาให้การขุนัหลวงวัด้ประดู้่ทรงธรรม (๒๕๕๕ : ๓๗) และยังพบี่ในพระราชิพงศิาวด้าร

กรุงศิรีอยุธยาฉบัับับัริติชิมิวเซีียม (Chronicle of the Kingdom of Ayuthaya, 1999: 22, 36, 302,

436) ดิ�ว่ย ซ่�งต้�นฉบี่ับี่สมีุดิไที่ยสร�างข่�นใน พ.ศั. ๒๓๕๐ ต้กในป็ลายรัชื่กาลพระบี่าที่สมีเดิ็จพระพุที่ธ-
๑๙
ยอดิฟ้้าจุฬาโลกมีหาราชื่ (พ.ศั. ๒๓๒๕–๒๓๕๒) อีกป็ระการหน่�ง ในภาษาจีน กังเจีี�ยง (乾將) เป็็น
นามีว่ิสามีัญ เป็็นชื่่�อชื่่างต้ีกระบี่ี�และชื่่�อกระบี่ี�ว่ิเศัษที่ี�เขาต้ีข่�น (漢語大詞典, 2007: 915) ดิังต้ำานานที่ี�เล่า

ไว่�ในเร่�อง เลียด้ก๊ก (๒๕๔๙ : ๔๘๘-๙) และที่ี�เฉลิมี ยงบีุ่ญเกิดิ (๒๕๑๒ : ๕๙) เล่าไว่�โดิยย่อ แมี�ว่่า

ในภาษาไที่ยพอจะหาต้ัว่อย่างนามีว่ิสามีัญที่ี�กลายคำว่ามีหมีายมีาเป็็นนามีสามีัญไดิ� แต้่กรณ์ีคำำาว่่า
๒๐
กั�นหยั�น นี�ยังไมี่มีีหลักฐานหนักแน่นเพียงพอที่ี�จะสนับี่สนุนข�อสันนิษฐานนี� นอกจากนี� กังเจีี�ยง ยังเป็็น
กระบี่ี�ยาว่เชื่่นเดิียว่กับี่กระบี่ี�จีนที่ั�ว่ไป็ ไมี่ใชื่่มีีดิสั�นหร่อกระบี่ี�สั�นอย่างกั�นหยั�นของไที่ย

ส่ว่นป็ราณ์ี กายอรุณ์สุที่ธิ� (๒๕๒๖) เชื่่�อถึ่อคำำาอธิบี่ายของเฉลิมี ยงบีุ่ญเกิดิ และไดิ�

พยายามีใชื่�คำว่ามีร้�ที่างสัที่ศัาสต้ร์ (phonetics) อธิบี่ายไว่�อย่างน่าเชื่่�อถึ่อว่่า คำำาภาษาจีนแต้�จิ�ว่ 乾將
gang ziang กลายเสียงมีาเป็็นคำำาภาษาไที่ย กั�นหยั�น โดิยป็รับี่เสียงพยัญชื่นะที่�าย -ง /-ŋ/ ของที่ั�ง
1
3
๒ พยางคำ์มีาเป็็น -น /-n/ ป็ราณ์ี กายอรุณ์สุที่ธิ� (๒๕๒๖ : ๑๔๖–๗) พบี่ต้ัว่อย่างคำำาย่มีภาษาจีนแต้�จิ�ว่
หลายคำำาที่ี�เป็็นเชื่่นนี� จ่งต้ัดิสินว่่า กั�นหยั�น ย่มีมีาจากคำำาภาษาจีนแต้�จิ�ว่ (๒๕๒๖ : ๒๖๓) อย่างไรก็ต้ามี

ป็ราณ์ี กายอรุณ์สุที่ธิ� มีิไดิ�อธิบี่ายว่่าเหตุ้ใดิเสียงพยัญชื่นะต้�นของพยางคำ์หลังจ่งเป็ลี�ยนจากเสียงกัก

๑๘ ดิ้ เลียดิก๊ก (๒๕๔๙ : ๔๘๘–๙)
๑๙ ต้อนต้�นของสมีุดิไที่ยเล่มี ๑ มีีข�อคำว่ามีนำาว่่า “จีุละศิักราชิ ๑๑๖๙ ปีเถึาะ นักศิกเพลาคีำ�าเสด้จี์ออกณะพระธินัั�งจีักรพรรด้ีพิมาร
ล้นัเกล้า กรมพระราชิวังบัวรฯ ทูลเกล้าถึวาย” (Chronicle of the Kingdom of Ayuthaya, 1999: 1)
๒๐ เชื่่น คำำาภาษาสันสกฤต้ ว่าสุกิ (v suki) เป็็นนามีว่ิสามีัญ เป็็นนาคำที่ี�เกิดิก่อนนาคำอ่�น ๆ เป็็นพญาของเหล่านาคำ เชื่่นเดิียว่กับี่ เศิษะ หร่อ
อนัันัตนัาคีราชิ แต้่เมี่�อกลายมีาเป็็นคำำาภาษาไที่ย วาสุกรี ใชื่�เป็็นนามีสามีัญ แป็ลว่่า ‘นาคำ’