Page 38 - 46-1
P. 38
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
30 การพิิจารณาความชอบและการแต่่งต่้�งขุุนนางไทยในอดีีต่
กำาหนดีสิทธิ หน้าที� ความร้บผ่ิดีชอบ และฐานะขุองคนทุกกลุ่มในส้งคม และไป็ป็รากฏิเชื�อมโยงก้บ
กฎหมายที�ในสม้ยน้�นเรียกว่า “พิระอ้ยการกรมศึ้กดีิ�” ซึ่ึ�งกำาหนดีสิทธิ หน้าที� ความร้บผ่ิดีในกรณี
ต่่าง ๆ ไว้โดียเฉัพิาะในการป็ร้บไหมที�ต่้องกำาหนดีค่าสินไหมทดีแทนโดียคำานวณต่ามศึ้กดีินาขุองค่่กรณี
การกำาหนดีศึ้กดีินาต่่าง ๆ ซึ่ึ�งเป็็นขุ้อพิิจารณาสำาค้ญป็ระการหนึ�งป็ระกอบการกำาหนดี
ต่ำาแหน่งในทางราชการท้�งฝ่่ายทหารและฝ่่ายพิลเรือนมีการเป็ลี�ยนแป็ลงมาต่ามลำาดี้บ หล้งจากมีการ
ป็ฏิิร่ป็การบริหารราชการแผ่่นดีินคร้�งใหญ่ในร้ชสม้ยพิระบาทสมเดี็จพิระจุลจอมเกล้าเจ้าอย่่ห้ว ซึ่ึ�งมี
พิระราชดีำาร้สทรงแถลงพิระบรมราชาธิบายแก้ไขุการป็กครองแผ่่นดีิน โดียกล่าวถึงสภาพิป็ัญหา
ต่่าง ๆ และอุป็สรรคอ้นเกิดีจากการบริหารราชการแผ่่นดีินแบบเดีิมและความจำาเป็็นที�ต่้องต่้�ง
กระทรวงและกรมให้เป็็นแบบสม้ยใหม่ เช่น ฝ่่ายทหารทรงต่้�งกรมยุทธนาธิการขุึ�นเพิื�อรวบรวม
กรมทหารบกและทหารเรือให้อย่่ในบ้งค้บและแบบแผ่นเดีียวก้น พิระราชทานส้ญญาบ้ต่รนาย
ทหารบกและนายทหารเรือ เป็็นยศึนายท้พิบก (แม่ท้พิบก) นายท้พิเรือ (แม่ท้พิเรือ) นายพิลเอก
นายพิลเรือเอก นายพิลโท นายพิลเรือโท เป็็นต่้น และเนื�องจากเมืองไทยใช้ระบบศึ้กดีินาสำาหร้บ
ขุุนนางหรือขุ้าราชการฝ่่ายทหารและฝ่่ายพิลเรือนมาเป็็นเวลายาวนาน ในช้�นแรกขุองการเป็ลี�ยนแป็ลง
จึงมีการต่ราพิระราชบ้ญญ้ต่ิศึ้กดีินาทหาร (ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕ : ๑๖๙) กำาหนดีศึ้กดีินาทหารบก
ให้นายท้พิบก (แม่ท้พิบก) ถือศึ้กดีินา ๑๐๐๐๐ นายพิลเอกถือศึ้กดีินา ๗๐๐๐ นายพิลโทถือศึ้กดีินา
๖๐๐๐ นายพิลต่รีถือศึ้กดีินา ๕๐๐๐ นายพิ้นเอกถือศึ้กดีินา ๓๐๐๐ นายพิ้นโทถือศึ้กดีินา ๒๐๐๐
นายพิ้นต่รีถือศึ้กดีินา ๑๕๐๐นายร้อยเอกถือศึ้กดีินา ๑๐๐๐ นายร้อยโทถือศึ้กดีินา ๘๐๐ นายร้อยต่รี
ถือศึ้กดีินา ๖๐๐ พิลน้กเรียนทหารบกถือศึ้กดีินา ๔๐๐ นายสิบผ่่้ช่วยถือศึ้กดีินา ๕๐๐ นายสิบเอก
ถือศึ้กดีินา ๔๐๐ นายสิบโทถือศึ้กดีินา ๓๐๐ นายสิบต่รีถือศึ้กดีินา ๒๕๐ พิลทหารกองทหาร
กรมมหาดีเล็กถือศึ้กดีินา ๒๐๐ พิลทหารกองอื�นถือศึ้กดีินา ๕๐ และกำาหนดีศึ้กดีินาทหารเรือไว้ทำานอง
เดีียวก้น
สำาหร้บราชการในฝ่่ายพิลเรือนที�มีการเป็ลี�ยนแป็ลง เช่น การต่้�งกระทรวงยุต่ิธรรมในแบบ
สม้ยใหม่เมื�อ พิ.ศึ. ๒๔๓๔ ไดี้รวบรวมศึาลต่่าง ๆ จำานวนกว่า ๒๐ ศึาล ที�มีกระจ้ดีกระจายในกรมแบบเก่า
ในราชธานีมารวมไว้ที�กระทรวงยุต่ิธรรมแห่งเดีียว และให้เหลือเพิียง ๗ ศึาล ไดี้แก่ ศึาลอุทธรณ์คดีีหลวง
ศึาลอุทธรณ์คดีีราษฎร์ ศึาลพิระราชอาญา ศึาลแพิ่งกระเษม ศึาลแพิ่งกลาง ศึาลสรรพิากร และ
ศึาลต่่างป็ระเทศึ และป็ระกาศึใช้พิระธรรมน่ญศึาลห้วเมือง ร้ต่นโกสินทรศึก ๑๑๔ กำาหนดีให้มีศึาลสำาหร้บ
พิิจารณาคดีีต่ามห้วเมืองเป็็น ๓ ช้�น คือ ศึาลมณฑ์ล ศึาลเมือง และศึาลแขุวง พิระเจ้าน้องยาเธอ
