Page 30 - 45-3
P. 30
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
22 สัังคมไทยกัับสัถาบันพระมหากัษััตริย์ : มุมมองทางประวััติศาสัตร์
ด้านการเพิ�มูพูนทรัพยากรด้วัยการข้ยายพระราชอาณาเข้ติ ในสมูัยรัตินโกสินทร์ติอนติ้น
เช่นเด่ยวักับัสมูัยอยุธียาแลัะธีนบัุร่ท่�รัฐติ้องพยายามูแสวังหาผ่ลัประโยชน์ท่�จะเกื�อกูลัควัามูมูั�งคั�ง
ให้แก่รัฐ ไมู่วั่าจะในรูปข้องเงินหรือสิ�งข้องท่�เร่ยกกันวั่าส่วัย หรือการจัดเก็บัภาษ่อากร แหลั่งผ่ลัประโยชน์
หรือผู่้ท่�จะนำาพาผ่ลัประโยชน์เหลั่านั�นมูาให้แก่รัฐได้คือบัรรดาไพร่บั้านพลัเมูืองในปกครอง ยิ�งเมูืองใด
อุดมูด้วัยทรัพยากรท่�รัฐติ้องการก็ยิ�งจะเกิดประโยชน์แก่ราชอาณาจักรสืบัเนื�องกันไป
ดินแดนท่�มู่ควัามูสำาคัญติ่อรัฐทางด้านเศรษฐกิจ ได้แก่ หัวัเมูืองชั�นนอกทางภาคติะวัันออก
เฉ่ยงเหนือ ได้แก่ ข้อนแก่น ชนบัท หนองหาร สกลันคร นครพนมู สุวัรรณภูมูิ กาฬสินธีุ์ อุบัลั รัตินบัุร่
ไผ่ทสง ขุ้ข้ันธี์ สุรินทร์ แลัะสังคะ หัวัเมูืองเหลั่าน่�อุดมูด้วัยทองคำา เร่วั งาช้าง ซึ่ึ�งเป็นสินค้าออกท่�สำาคัญ
ข้องไทย หัวัเมูืองทางภาคใติ้มู่เมูืองนครศร่ธีรรมูราช หัวัเมูืองชั�นเอก มู่เมูืองบัริวัารครอบัคลัุมูติั�งแติ่
ชุมูพรไปถ่ึงปัติติาน่ ไทรบัุร่ แลัะติรังกานู หัวัเมูืองเหลั่าน่�มู่ควัามูอุดมูสมูบัูรณ์ทางทรัพยากรธีรรมูชาติิ
เช่น แร่ด่บัุก นอกจากน่�ยังมู่ประเทศราชอ่กหลัายเมูือง เช่น กัมูพูชา ญวัน หลัวังพระบัาง เวั่ยงจันทน์
จำาปาศักดิ� แควั้นลั้านนา รวัมูทั�งเช่ยงแสน เช่ยงราย แลัะเช่ยงรุ้ง อาจกลั่าวัได้วั่าในรัชสมูัย
พระบัาทสมูเด็จพระนั�งเกลั้าเจ้าอยู่หัวั ไทยข้ยายอาณาเข้ติได้กวั้างไกลักวั่ารัชกาลัก่อน ๆ
นอกจากน่�มู่การปรับัปรุงระบับัเจ้าภาษ่นายอากร เนื�องจากค่าใช้จ่ายในรัชสมูัยพระบัาท
สมูเด็จพระนั�งเกลั้าเจ้าอยู่หัวัมู่มูากข้ึ�น ทั�งในเรื�องการทำานุบัำารุงบั้านเมูือง การศาสนา การป้องกัน
ประเทศ แลัะการสงครามู อ่กทั�งการทำาสนธีิสัญญาเบัอร์น่ย์ ทำาให้รัฐติ้องลัดการผู่กข้าดการค้าลัง
พระบัาทสมูเด็จพระนั�งเกลั้าเจ้าอยู่หัวัจึงทรงพิจารณาหาทางแก้ไข้ปรับัปรุงวัิธี่การหารายได้เข้้ารัฐ
ให้เพิ�มูมูากข้ึ�นด้วัยการเพิ�มูเติิมูภาษ่ใหมู่รวัมู ๓๘ ประเภท แลัะจัดระเบั่ยบัการเก็บัภาษ่ข้ึ�นใหมู่
ในลัักษณะการผู่กข้าดโดยให้เอกชนเข้้ามูาข้อประมููลัจากรัฐเพื�อเก็บัภาษ่ชนิดใดชนิดหนึ�ง ผู่้ชนะ
การประมููลัจะได้เป็นเจ้าภาษ่ มู่อำานาจสิทธีิ�ข้าดในการเก็บัภาษ่อากรติามูท่�ประมููลัได้แลัะได้รับั
บัรรดาศักดิ�เป็นขุ้นนาง เมูื�อถ่ึงเวัลัาท่�กำาหนดเจ้าภาษ่จะติ้องนำาเงินภาษ่อากรท่�เก็บัได้มูาส่งหลัวัง
ให้ครบัติามูสัญญา โดยมู่พระคลัังสินค้าทำาหน้าท่�เป็นเจ้าจำานวันภาษ่คอยควับัคุมูการเก็บัผ่ลัประโยชน์
ในลัักษณะน่�ให้กับัรัฐบัาลั ทำาให้ในเวัลัานั�นรัฐได้รายได้เป็นกอบัเป็นกำาท่�ชัดเจนแลัะค่อนข้้างแน่นอน
พร้อมูกันนั�นมู่การส่งเสริมูสนับัสนุนให้ชาวัจ่นทำาธีุรกิจในไทย รัฐส่งเสริมูสนับัสนุนให้
ชาวัจ่นอพยพเข้้ามูาติั�งหลัักแหลั่งในเมูืองไทย เนื�องจากชาวัจ่นมู่ควัามูสามูารถ่ด้านการค้าข้าย
ไมู่ข้ึ�นกับัระบับัไพร่ อ่กทั�งในช่วังเวัลัานั�น รัฐยังติ้องการแรงงานจำานวันมูากในการก่อร่างสร้างเมูืองรวัมูถ่ึง
แรงงานในอุติสาหกรรมูบัางประเภท เช่น โรงงานนำ�าติาลั โรงงานถ่ลัุงแร่เหลั็ก ท่�สำาคัญชาวัจ่นนั�น
เสมูือนติัวัจักรกลัในการดำาเนินงานติิดติ่อค้าข้าย ทั�งเป็นพ่อค้าคนกลัาง เจ้าภาษ่นายอากร ผู่้ดำาเนิน
31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 22 31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 22
