Page 26 - 45-3
P. 26
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
18 สัังคมไทยกัับสัถาบันพระมหากัษััตริย์ : มุมมองทางประวััติศาสัตร์
การสร้างแลัะพัฒนาศักยภาพข้องข้้าราชการเป็นพระบัรมูราโชบัายท่�สำาคัญอ่กประการหนึ�ง
ข้องพระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลักมูหาราช องค์ปฐมูบัรมูราชจักร่วังศ์ เพราะการบัริหาร
ราชการแผ่่นดินจะเป็นเอกภาพมูั�นคงได้ก็ด้วัยมู่ข้้าราชการด่ ปรากฏหลัักฐานลัายลัักษณ์อักษรจำานวัน
ไมู่น้อยท่�แสดงวั่าพระองค์โปรดบัุคคลัท่�มู่ควัามูรู้ควัามูสามูารถ่ให้เข้้ารับัราชการแลัะมู่พัฒนาการ
ติามูลัำาดับั สถ่านการณ์บั้านเมูืองในระยะแรกติั�งกรุงเทพมูหานครนั�น การศึกสงครามูกับัพมู่ายังเป็น
พระราชภาระสำาคัญท่�ติ้องเอาพระราชหฤทัยใส่อย่างยิ�ง งานราชการในระยะแรกข้องการสถ่าปนา
จึงเน้นไปท่�ราชการสงครามู ดังเป็นท่�กลั่าวักันอยู่เสมูอวั่า “ในรัชกาลัท่� ๑ ใครมู่ฝ้ีมูือในทางรบัทัพจับัศึก
ก็เป็นคนโปรด” ซึ่ึ�งเป็นคำากลั่าวัท่�ไมู่เกินควัามูเป็นจริงแติ่อย่างใดเพราะเป็นไปติามูสถ่านการณ์บั้านเมูือง
ในข้ณะนั�น แมู้พระองค์เองทรงเป็นนักรบัท่�กลั้าหาญ เด็ดเด่�ยวั แติ่กระนั�นก็ทรงเป็นนักบัริหารท่�สุขุ้มู
อ่อนโยนแลัะประน่ประนอมู ดังจะเห็นได้วั่าพระองค์ไมู่โปรดการใช้ควัามูรุนแรงในการติัดสินปัญหา
ติ่าง ๆ ในทางราชการ โดยเฉพาะปัญหาเรื�องการบัริหารงานบัุคคลั ไมู่โปรดการกำาจัดบัุคคลัท่�ไมู่พึงประสงค์
ออกจากราชการโดยการประหารช่วัิติ แติ่กลัับัพระราชทานโอกาสให้ได้กลัับัติัวักลัับัใจ แลัะหันกลัับัมูา
ใช้ควัามูรู้ควัามูสามูารถ่ให้เป็นประโยชน์แก่ราชการแผ่่นดินในทางท่�เหมูาะกับัตินท่�สุด ดังจะเห็นได้จาก
การพระราชทานโอกาสให้บัรรดาข้้าราชการจำานวันมูากท่�เคยรับัราชการในสมูเด็จพระเจ้าติากสิน
มูหาราชแห่งสมูัยธีนบัุร่ได้มู่โอกาสถ่วัายติัวัรับัราชการติ่อไปในรัชกาลัข้องพระองค์ แมู้แติ่พระราชาคณะ
ท่�ติ้องปาราชิกพ้นจากควัามูเป็นสงฆ์์ ถ่้ามู่ควัามูรู้ควัามูสามูารถ่ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกลั้าฯ ให้ได้
เข้้ารับัราชการในฝ้่ายพลัเรือนติามูควัามูรู้ควัามูสามูารถ่นั�น ๆ แมู้แติ่กับัเจ้าประเทศราชภายใติ้
พระบัรมูราชูปถ่ัมูภ์ เช่น องเช่ยงสือข้องเวั่ยดนามู เมูื�อครั�งท่�องเช่ยงสือหลับัหน่ไปจากกรุงเทพมูหานคร
เพื�อไปกู้บั้านเมูืองก็มูิได้พิโรธี กลัับัมู่รับัสั�งวั่า “เข้่ยนด้วัยมูือแลั้วัอย่าลับัด้วัยเท้าไมู่บัังควัร” สะท้อน
ให้เห็นสายพระเนติรอันยาวัไกลัในการท่�จะทรงผู่กนำ�าใจเจ้าประเทศราชไวั้เป็นไมูติร่กับัไทย เพราะ
ภายหลัังท่�องเช่ยงสือกลัับัไปกู้บั้านเมูืองสำาเร็จแลัะปราบัดาภิเษกเป็นพระเจ้าเวั่ยดนามูยาลัองแลั้วั
ก็ทรงแสดงควัามูจงรักภักด่ติ่อพระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลักเสมูอมูา
ปรากฏวั่าพระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลักมูหาราชทรงชุบัเลั่�ยงบัุคคลัผู่้มู่ควัามูรู้
ควัามูสามูารถ่ในด้านติ่าง ๆ จำานวันมูากให้เป็นข้้าราชการในรัชกาลัข้องพระองค์ ท่�สำาคัญคือ เจ้าพระยา
มูหาเสนา (ปลั่) เจ้าพระยามูหาเสนา (บัุนนาค) เจ้าพระยารัตินาพิพิธี (สน) เจ้าพระยายมูราช (ทองอิน)
เจ้าพระยาเพชรพิชัย เจ้าพระยาพระคลััง (หน) เจ้าพระยาธีรรมูาธีิกรณ์ (บัุญรอด) เจ้าพระยาพลัเทพ (ปิ�น)
เจ้าพระยานครศร่ธีรรมูราช (พัฒน์) เจ้าพระยานครศร่ธีรรมูราช (น้อย) เจ้าพระยามูหาโยธีา (เจ่ง)
เจ้าพระยาอภัยภูเบัศร์ (แบัน) พระยาธีรรมูปร่ชา (แก้วั) พระยาจุฬาราชมูนติร่ (ก้อนแก้วั) ซึ่ึ�งส่วันใหญ่
31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 18 31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 18
