Page 27 - 45-3
P. 27
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.ปิยนาถ บุนนาค 19
เป็นข้้าราชการท่�รับัราชการมูาติั�งแติ่ครั�งปลัายกรุงศร่อยุธียาแลัะติลัอดรัชสมูัยสมูเด็จพระเจ้ากรุงธีนบัุร่
แลัะได้มูาเป็นกำาลัังสำาคัญในระบับับัริหารราชการแผ่่นดินข้ององค์ปฐมูบัรมูราชจักร่วังศ์ ส่งผ่ลัให้ระบับั
บัริหารราชการแผ่่นดินในยุคแรกสถ่าปนากรุงรัตินโกสินทร์เข้้าสู่ควัามูเป็นเอกภาพแลัะมูั�นคงได้อย่าง
รวัดเร็วั
นอกจากน่� พระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลักมูหาราชยังโปรดเกลั้าฯ ให้จัดทำา
ติำารับัติำาราสำาหรับักุลับัุติรได้ศึกษาเป็นหลัักปฏิบััติิราชการ โดยให้มู่การรวับัรวัมูติำารับัติำาราควัามูรู้ติ่าง ๆ
ท่�เคยใช้เป็นหลัักปฏิบััติิราชการในสมูัยอยุธียาข้ึ�นใหมู่ มู่เจ้าพระยาเพชรพิชัย ผู่้รับัราชการสืบัมูาจาก
ปลัายสมูัยอยุธียา แลัะเจ้าพระยาพระคลััง (หน) เป็นหลัักในการน่� โดยเฉพาะเจ้าพระยาพระคลััง (หน)
ได้เป็นกำาลัังสำาคัญในการแปลัวัรรณกรรมูภาษาติ่างประเทศ ๒ เรื�อง คือ เรื�องสำามก๊ก แลัะ
พงศาวัดารมูอญเรื�องราชาธิราช เนื�องจากวัรรณกรรมูทั�ง ๒ เรื�องเป็นขุ้มูควัามูรู้สำาหรับัการเร่ยนรู้ข้อง
ข้้าราชการทั�งฝ้่ายทหารแลัะพลัเรือน
การวัางรากฐานระบับับัริหารราชการแผ่่นดินในรัชสมูัยพระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้า
จุฬาโลักมูหาราชนั�นประสบัควัามูสำาเร็จอย่างงดงามูแลัะยังผ่ลัให้สังคมูไทยกลัับัสู่ควัามูเป็นเอกภาพ
อ่กครั�ง นอกจากนั�นยังส่งผ่ลัให้พระมูหากษัติริย์พระองค์ติ่อมูาคือพระบัาทสมูเด็จพระพุทธีเลัิศหลั้า
นภาลััยทรงสามูารถ่สืบัทอดพระราชภาระในการบัริหารราชการแผ่่นดินอันเป็น “หัวัใจ” ข้องสังคมูติ่อมูา
ได้อย่างราบัรื�น
พระบาทสัมเด็จพระพุทธิเลิศหล้านภาลัย เนื�องจากการทรงมู่ควัามูใกลั้ชิดแลัะทรง
ปฏิบััติิพระราชกรณ่ยกิจติ่างพระเนติรพระกรรณพระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลักมูหาราช
มูาโดยติลัอด ทรงได้เร่ยนรู้ ได้รับัการฝ้ึกฝ้นอบัรมูแลัะมู่ประสบัการณ์อย่างกวั้างข้วัางทั�งทางด้านการเมูือง
การปกครอง การทหาร เศรษฐกิจ สังคมู แลัะวััฒนธีรรมู เมูื�อพระบัาทสมูเด็จพระพุทธีเลัิศหลั้านภาลััย
ได้ทรงนำาประสบัการณ์การเร่ยนรู้มูาใช้ด้านการบัริหารราชการแผ่่นดิน โดยทรงใช้นโยบัายแผ่่พระมูหา-
กรุณาธีิคุณแก่บัรรดาบัรมูวังศานุวังศ์ ข้้าราชการ แลัะไพร่ฟ้้าประชาชนในพระองค์มูากกวั่าท่�จะทรงใช้
พระราชอำานาจท่�มู่อยู่อย่างเติ็มูเปี�ยมูในฐานะพระมูหากษัติริย์ระบัอบัสมูบัูรณาญาสิทธีิราชย์ พระองค์
ทรงมู่สายพระเนติรอันยาวัไกลัท่�จะกระจายพระราชอำานาจสู่ผู่้มู่ควัามูรู้ควัามูสามูารถ่อย่างเหมูาะสมู
ในการบัริหารราชการส่วันกลัาง ทรงติั�ง “ผู่้กำากับัราชการ” ทำาหน้าท่�เป็นท่�ปรึกษาราชการข้อง
เสนาบัด่กรมูติ่าง ๆ มู่อำานาจสั�งราชการ เป็นการสร้างดุลัอำานาจระหวั่างพระบัรมูวังศานุวังศ์กับั
ข้้าราชการมูิให้อำานาจติกอยู่แก่ฝ้่ายหนึ�งฝ้่ายใดมูากเกินไป ส่วันภูมูิภาคทรงมู่พระปร่ชาสามูารถ่
แบั่งแยกแลั้วัปกครองในการบัริหารดังปรากฏในการบัริหารราชการแผ่่นดิน เมูืองสงข้ลัา เมูือง
31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 19 31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 19
