Page 42 - Journal451
P. 42
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
30 คดีีพญาระกา-บทเรียนจากประวััติิศาสติร์ไทย
บั้านัเจ้้าพระยาภาสนัั�นัไม่ปัิดบัังทีเดียวิทั�งเจ้้าคีุณแลคีุณหญิง นัอกจ้ากนัี�ยังมีใคีรต่อใคีรอีกมาก
ชิ่วิยกันัวิิ�งเต้นั (๓) พักมีโปัรแกรมแล้วิที�จ้ะไม่คีิดอยู่ที�วิังนัั�นั ถึึงแม้วิ่าในักรมนัราจ้ะได้ตัวิกลับัไปั
นัอกจ้ากจ้ะล่ามโซ่่ไวิ้แล้วิ ก็คีงจ้ะหนัีอีก” ๖
เมิ่่�อกล่าวัถ่ง ฟื้ากขึ้้างโนั้นั ในเวัลานั�นหมิ่ายควัามิ่ถ่ง ขุ้นนางผิ่้ใหญ่สำายสำกุลบุนนาค
ซึ่่�งในติ้นรัชื่กาลที� ๕ มิ่ีสำมิ่เดี็จเจ้าพระยาบรมิ่มิ่หาศรีสำุริยวังศ์ (ชื่่วัง บุนนาค) เป็็นผิ่้ใหญ่ที�สำุดีใน
สำายสำกุล ท่านถ่งแก่พิราลัยเมิ่่�อวัันที� ๑๙ มิ่กราคมิ่ พ.ศ. ๒๔๒๕ ในชื่ั�นบุติรหลานข้องท่านไดี้รับราชื่การ
ในติำาแหน่งสำำาคัญ เป็็นผิ่้มิ่ีอำานาจวัาสำนามิ่ากทั�งในทางราชื่การและวังสำังคมิ่ติลอดีมิ่า
เจ้้าพระยาสุรวิงษี์ ติามิ่ที�กล่าวัถ่ง ค่อ เจ้าพระยาสำุรวังศ์วััฒนศักดีิ� (โติ บุนนาค) ดีำารง
ติำาแหน่งสำุดีท้ายที�สำมิุ่หราชื่องครักษ์ ถ่งแก่อนิจกรรมิ่เมิ่่�อวัันที� ๘ ติุลาคมิ่ พ.ศ. ๒๔๕๒ ท่านเป็็นหลาน
ข้องสำมิ่เดี็จเจ้าพระยาบรมิ่มิ่หาศรีสำุริยวังศ์ (ชื่่วัง บุนนาค)
เจ้้าพระยาภาส ติามิ่ที�กล่าวัถ่ง ค่อ เจ้าพระยาภัาสำกรวังศ์ (พร บุนนาค) เสำนาบดีีกระทรวัง
ธรรมิ่การ
คีุณหญิง ค่อ ท่านผิ่้หญิงเป็ลี�ยน ภัาสำกรวังศ์ ผิ่้แติ่งติำารากับข้้าวัชื่าวัวัังชืุ่ดีแรกข้อง
สำยามิ่ ค่อ “ติำาราแมิ่่ครัวัหัวัป็่าก์”
ติามิ่หลักฐานที�ป็รากฏินั�นพักอาศัยอย่่ที�วัังพระเจ้าล่กยาเธอ กรมิ่หมิ่่�นราชื่บุรีดีิเรกฤทธิ�
จนถ่งเดี่อนมิ่ีนาคมิ่ พ.ศ. ๒๔๕๒ แล้วัก็ลาไป็ จากนั�นไมิ่่ป็รากฏิวั่าไป็อย่่ที�ใดี ระหวั่างพักอย่่ที�วััง
ดีังกล่าวัไมิ่่ป็รากฏิวั่า กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ทรงติิดีติามิ่ไป็รบกวันแติ่อย่างใดี เหติุการณ์
ดี่เหมิ่่อนจะสำงบไป็
๓. เหติุการณ์ติอนที�สามิ
ติ่อมิ่าเมิ่่�อติ้น พ.ศ. ๒๔๕๓ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ ทรง
ป็ระพันธ์บทละคร ปัักษีีปักรณัม เรื�องพญารกา แล้วัสำ่งไป็พิมิ่พ์ที�โรงพิมิ่พ์ศุภัการจำาร่ญ (กรมิ่หมิ่่�น
นราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ป็ระสำ่ติิเมิ่่�อวัันที� ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๐๔ ซึ่่�งเป็็นป็ีระกา)
บทละคร ปัักษีีปักรณัม เรื�องพญารกา แบ่งเป็็น ๔ องก์หร่อติอน จะไดี้สำรุป็เน่�อควัามิ่
๗
เทียบควัามิ่กับเหติุการณ์ติามิ่หนังสำ่อกระทรวังนครบาลที�เจ้าพระยายมิ่ราชื่ เสำนาบดีีกระทรวังนครบาล
๖ สำำานักหอจดีหมิ่ายเหติุแห่งชื่าติิ. ร.๕ ย. ๑/๖๗ ลัับ กรมิ่ราชื่เลข้าธิการ รัชื่กาลที� ๕ กระทรวังยุติิธรรมิ่ หนังสำ่อเสำนาบดีีกระทรวังนครบาล
กราบบังคมิ่ท่ล วัันที� ๒๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๘
๗ สำำานักหอจดีหมิ่ายเหติุแห่งชื่าติิ. ร.๕ ย. ๑/๖๗ ลัับ กรมิ่ราชื่เลข้าธิการ รัชื่กาลที� ๕ กระทรวังยุติิธรรมิ่ บทละครป็ักษีป็กรณัมิ่ เร่�องพญารกา
