Page 38 - Journal451
P. 38
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
26 คดีีพญาระกา-บทเรียนจากประวััติิศาสติร์ไทย
อย่่ในกระทรวังกลาโหมิ่ และศาลหัวัเมิ่่องที�ข้่�นอย่่ในกรมิ่ท่า ศาลนครบาลในกรุงเทพมิ่หานคร
ข้่�นอย่่ในกรมิ่เมิ่่อง ให้มิ่าเป็็นอำานาจข้องผิ่้พิพากษาและกระทรวังยุติิธรรมิ่ ดีังควัามิ่บางติอนวั่า
“ในัหมวิดกระทรวิงยุติธรรมนัี� ท้าวิคีวิามไปัถึึงพระธรรมนัูญในั
กฎหมาย ๒ เล่มแล้วิ ศาลทั�งหลายที�มีคีวิามชิำาระมาก ขึ้ึ�นัอยู่ในักระทรวิงใด
กระทรวิงหนัึ�งทั�งสิ�นั เชิ่นัศาลในัหัวิเมืองฝ่่ายเหนัือขึ้ึ�นัอยู่ในักระทรวิงมหาดไทย
ศาลในัหัวิเมืองฝ่่ายใต้ขึ้ึ�นัอยู่ในักะลาโหม แลศาลหัวิเมืองที�ขึ้ึ�นัอยู่ในักรมท่าก็มี
อีก แลศาลนัคีรบัาลในักรุงเทพขึ้ึ�นัอยู่ในักรมเมือง ศาลในัหัวิเมืองที�ขึ้ึ�นัอยู่ในั
มหาดไทยก็ดีในักะลาโหมก็ดีในักรมท่าก็ดี ได้วิ่าทั�งคีวิามแพ่งแลคีวิามอาญา แต่
ศาลที�ขึ้ึ�นัในักรมเมืองที�เรียกวิ่าศาลกรมพระนัคีรบัาลนัั�นั ได้วิ่าแต่ในัคีวิามอาญา
อย่างเดียวิ คีวิามแพ่งมีศาลเรียกชิื�อวิ่าศาลแพ่งกลางแลแพ่งเกษีมเปันัเจ้้านั่าที�
ชิำาระ ศาลแพ่งกลางแพ่งเกษีมทั�ง ๒ ศาล หาได้ขึ้ึ�นัอยู่ในักระทรวิงใดไม่ ฝ่่าย
กระทรวิงมหาดไทยกระทรวิงกะลาโหมกรมท่าก็มีศาลในักรุงเทพด้วิย ต่อเนัื�อง
กบัศาลในัหัวิเมืองรับัคีวิามที�ศาลในัหัวิเมืองส่งขึ้ึ�นัมา นัอกจ้ากที�กล่าวิมาแล้วิ
ยังมีศาลที�ขึ้ึ�นักรมท่าชิำาระคีวิามต่างปัระเทศอีก แลศาลกรมนัาชิำาระคีวิามเรื�อง
ที�นัา แลศาลในักรมพระคีลังมหาสมบััติ ชิำาระคีวิามภาษีีอากรแลหนัหลวิง
นัอกจ้ากนัั�นัอีกก็มีศาลราชิตระกูล ศาลกรมวิัง ศาลกรมสุรัสวิดี...
เมื�อศาลทั�งหลายนัี�ได้ชิำาระคีวิามเสร็จ้สำานัวินัแล้วิ ต้องส่งขึ้ึ�นัไปัยัง
ลูกขึุ้นัให้ชิี�ขึ้าด แลลูกขึุ้นัเองเมื�อได้ชิี�ขึ้าดแล้วิวิ่าผูู้้ใดผู้ิดผูู้้ใดถึูก ยังต้องส่งสำานัวินั
ไปัให้ผูู้้ปัรับัให้วิางบัทอีกต่อไปั กวิ่าคีดีจ้ะได้ถึึงเด็ดขึ้าดมีคีำาพิพากษีา จ้ึ�งเหนัได้วิ่า
ศาลที�เปันักลางไม่ขึ้ึ�นักระทรวิงใดนัั�นัคีือลูกขึุ้นัแลผูู้้ปัรับัเท่านัั�นัเอง มีอำานัาจ้
ก็จ้ริงแต่ด้วินั ๆ มือตีนัอยู่แก่กระทรวิงทั�งสิ�นั แลกระทรวิงทั�งหลายที�มีนัาย
สำาคีัญ ก็ขึ้้ามลูกขึุ้นัผูู้้ปัรับัเสียเสมอ ๆ การชิำาระคีวิามทั�งหลายเปันัแบั่งปัันั
กันัไปัคีนัละนัิดคีนัละหนั่อยมากมือด้วิยกันัต่างไม่เชิื�อกันัเลย การรวินัเร
อย่างไรไม่เปันัการปัระหลาด จ้ะจ้ับัผู้ิดในักองอันัใดก็ยาก การเริ�มคีิดเขึ้ี�ยศาล
ให้ดีขึ้ึ�นัจ้ึ�งปัรากฏแต่เนัิ�นั ...
พงษีาวิดานัศาลกรมพระนัคีรบัาล ตั�งแต่นัี�ไปัจ้นัถึึงรัตนัโกสินัทรศก
๑๑๖ ก็ไม่มีอะไรสำาคีัญจ้ากปัลดอำานัาจ้ชิำาระคีวิามขึ้องกรมนัั�นัลง แลกรมนัั�นั
