Page 40 - Journal451
P. 40
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
28 คดีีพญาระกา-บทเรียนจากประวััติิศาสติร์ไทย
พระอัยการลักษณะวัิวัาทดี่ากันติีกัน ก็มิ่ีบทคุ้มิ่ครองห้ามิ่มิ่ิให้บุกรุกเคหสำถานบ้านเร่อนข้องผิ่้อ่�น
อย่่แล้วั แติ่ชื่นชื่ั�นป็กครองในสำมิ่ัยเก่ามิ่ักไดี้รับอภัิสำิทธิ�ทางกฎหมิ่ายและสำังคมิ่อย่่เสำมิ่อ
เน่�องจากกรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ทรงเป็็นเจ้านายชื่ั�นผิ่้ใหญ่ เจ้าพระยายมิ่ราชื่
เสำนาบดีีกระทรวังนครบาลในข้ณะนั�น จ่งมิ่ีหนังสำ่อลงวัันที� ๒๔ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๘ (พ.ศ. ๒๔๕๒)
กราบบังคมิ่ท่ลพระบาทสำมิ่เดี็จพระจุลจอมิ่เกล้าเจ้าอย่่หัวัวั่า “ด้วิยกรมกองตระเวิรยื�นัรายงานัแล
นัำาส่งคีำาร้องขึ้องราษีฎรรวิม ๑๘ ราย คีือ ๑๘ เจ้้าขึ้องบั้านั หาวิ่าพระเจ้้านั้องยาเธอ กรมหมื�นันัราธิปั
๑
ปัระพันัธ์พงศ์กับัมหาดเล็กไปัเที�ยวิคี้นับั้านัโดยสงไสยวิ่าลคีรที�ชิื�อพักนัั�นัหนัีไปั” ราษฎร ๑ ใน
๑๘ ราย ค่อ อำาแดีงพุดี แมิ่่ข้องพัก ร้องวั่าข้ณะออกเล่นละคร พักถ่กกรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์
กระชื่ากแข้นเข้้ามิ่าที�ป็ระติ่โรงละครแล้วัติบหน้า มิ่ีคนเห็นจำานวันมิ่าก พักร่้สำ่กเจ็บและอับอายจ่งหนี
ออกจากวััง กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์พาผิ่้คนราวั ๒๐-๓๐ คน เสำดี็จมิ่าค้นบ้านอำาแดีงพุดีและ
ชื่าวับ้านอ่�น ๆ ทำาให้ไดี้รับควัามิ่เดี่อดีร้อนมิ่าก
ติ่อมิ่า เจ้าพระยายมิ่ราชื่มิ่ีหนังสำ่อลงวัันที� ๒๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๘ กราบบังคมิ่ท่ลวั่า
“ขึ้้าพระพุทธเจ้้าได้สั�งให้แจ้้งคีวิามแก่พวิกที�มาร้องนัั�นัวิ่า เขึ้าคีวิรไปัวิ่ากล่าวิกันัที�ศาลตาม
กระบัวินัคีวิาม ก็หวิังด้วิยเกล้าฯ วิ่า จ้ะเปันัอันัหมดธุระขึ้องกรมกองตระเวินัคีราวิหนัึ�ง การก็หาสม
ดังที�คีาดหมายไม่ เมื�อบั่ายวิันันัี�กรมกองตระเวินัรายงานัวิ่า อำาแดงพุดพาพักบัุตรมาอยู่ที�โรงพัก
กองตระเวินัวิัดบัุบัผู้ารามแล้วิ โดยร้องวิ่าผูู้้ที�รับัสินับันัเที�ยวิติดตามคี้นัคีวิ้าอยู่มิได้หยุดหย่อนั
อำาแดงพุดมีคีวิามเกรงกลัวิมากจ้ึงได้เขึ้้ามาขึ้อคีวิามอารักขึ้ากรมกองตระเวินัอยู่ทั�งมารดาแลบัุตร
แลวิ่าจ้ะไปัฟื้้องยังโรงศาลต่อไปั...เรื�องนัี�มีผูู้้ถึือท้ายถึือหางมาก กระทรวิงนัคีรบัาลเขึ้้าไปัอยู่ระหวิ่าง
กลาง ขึ้้าพระพุทธเจ้้าเหนัด้วิยเกล้าฯ วิ่า ถึ้าพระเจ้้านั้องยาเธอ กรมหมื�นันัราธิปัปัระพันัธ์พงศ์ไม่ทรง
ตัดพระไทยผู้่อนัผู้ันัเสียบั้างแล้วิ นั่ากลัวิจ้ะเกิดคีวิามใหญ่โต”
๒
เจ้าพระยายมิ่ราชื่ไดี้มิ่ีหนังสำ่อกราบบังคมิ่ท่ลติ่อมิ่าเมิ่่�อวัันที� ๑ ธันวัาคมิ่ พ.ศ. ๒๔๕๒ วั่า
กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ทรงถามิ่วั่าจะเสำดี็จไป็พบกับพักที�โรงพักจะมิ่ีข้้อข้ัดีข้้องป็ระการใดี
เจ้าพระยายมิ่ราชื่กราบท่ลข้อผิัดีไป็ก่อนเพราะเห็นวั่ายังเป็็นเวัลาที�พักโกรธแค้นอย่่ อาจดี่�อดี่ง และ
กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์อาจทรงพิโรธข้่�นมิ่า และจะเกิดีติบติีกันที�โรงพัก ซึ่่�งจะทำาให้เกิดีเร่�องให้
๑ สำำานักหอจดีหมิ่ายเหติุแห่งชื่าติิ. ร.๕ ย. ๑/๖๗ ลัับ กรมิ่ราชื่เลข้าธิการ รัชื่กาลที� ๕ กระทรวังยุติิธรรมิ่ เร่�อง กรมิ่หลวังราชื่บุรีและข้้าราชื่การ
กระทรวังยุติิธรรมิ่ลาออกเน่�องดี้วัยกรมิ่หมิ่่�นนราแติ่งบทลครเป็รียบเป็รย (๒๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๘-๒๗ มิ่ิถุนายน ร.ศ. ๑๒๙)
๒ สำำานักหอจดีหมิ่ายเหติุแห่งชื่าติิ. ร.๕ ย. ๑/๖๗ ลัับ กรมิ่ราชื่เลข้าธิการ รัชื่กาลที� ๕ กระทรวังยุติิธรรมิ่ หนังสำ่อเสำนาบดีีกระทรวังนครบาล
กราบบังคมิ่ท่ล วัันที� ๒๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๘
