Page 202 - PDF File วารสารราชบัณฑิตยสภา
P. 202
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปิีที� ๔๘ ฉบับที� ๒ พื่ฤษภาคม-สิงหาคม ๒๕๖๖
190 นโยบายเปิิดปิระตููปิระเทศจีีน : การปิูทางเพื่่�อเข้้าแทรกแซงเอเชีียตูะวัันออกข้องสหรัฐอเมริกาก่อนสงครามโลกครั�งที� ๒
สถานการณ์์ในปิระเทศจีีนและเอเชีียตูะวัันออกก่อนปิระกาศนโยบายเปิิดปิระตููปิระเทศจีีน
ปิระเทศจีีนในปิลายคริสตู์ศตูวัรรษที� ๑๙ อ่อนแออย่างมาก โดยเฉพื่าะอย่างยิ�งหลังจีากจีีนพื่่ายแพื่้
ในสงครามระหวั่างจีีนกับญี�ปิุ�น ค.ศ. ๑๘๙๔ และถูกญี�ปิุ�นบังคับให้ทำสนธิิสัญญาชีิโมโนเซกิ ค.ศ. ๑๘๙๕
(“Treaty of Shimonoseki”[online] from https://china.usc.edu/treaty-shimonoseki-1895.
[2023May26]) ซ่�งเปิ็นสนธิิสัญญาที�จีีนเสียเปิรียบมาก มีสาระสำคัญค่อ จีีนตู้องยินยอมปิลดปิล่อยให้เกาหลี
เปิ็นอิสระ ตู้องยกดินแดนให้ญี�ปิุ�น ค่อ คาบสมุทรเลียวัตูง ไตู้หวััน หมู่เกาะเปิสคาดอร์ส (Pescadores) ตู้อง
จี่ายค่าปิรับจีำนวัน ๒๐๐ ล้านตูำล่งเงิน (หร่อ ๒๐๐ ล้านเหรียญจีีน) รวัมทั�งตู้องทำสนธิิสัญญาทางการพื่าณ์ิชีย์
และนาวัีฉบับใหม่กับญี�ปิุ�นที�อนุญาตูให้เร่อของญี�ปิุ�นเข้าไปิค้าขายในเม่องท่าตูามที�ระบุในสนธิิสัญญาโดยไม่
ตู้องเสียภาษี แม้จีีนในฐานะที�เปิ็นฝิ่�ายแพื่้ในสงครามไม่อาจีหลีกเลี�ยงแรงบีบคั�นของญี�ปิุ�น แตู่ปิระเทศมหาอำนาจี
ตูะวัันตูก ๓ ชีาตูิ ค่อ เยอรมนี ฝิ่รั�งเศส และรัสเซีย ซ่�งมีผ่ลปิระโยชีน์ในดินแดนจีีนไม่ยินยอมให้ญี�ปิุ�นได้รับ
ผ่ลปิระโยชีน์มหาศาลจีากจีีน จี่งคัดค้านข้อตูกลงบางปิระเด็นของสนธิิสัญญาชีิโมโนเซกิ เปิ็นผ่ลให้จีีนได้
คาบสมุทรเลียวัตูงกลับค่น แตู่จีีนก็ตู้องยกเม่องท่าบางแห่งให้เปิ็นเขตูเชี่าพื่ิเศษหร่อเขตูอิทธิิพื่ลแห่งผ่ลปิระโยชีน์
(sphere of interest) ทางการค้าแก่ปิระเทศเหล่านั�นเปิ็นการตูอบแทนด้วัย สถานการณ์์ที�จีีนถูกบีบบังคับให้
มอบดินแดนเพื่่�อผ่ลปิระโยชีน์ทางการค้าแก่ชีาตูิตู่าง ๆ ทำให้หลายปิระเทศที�มีผ่ลปิระโยชีน์ทางการค้าในปิระเทศ
จีีนเกรงวั่าผ่ลปิระโยชีน์ของตูนจีะถูกกระทบ และพื่ยายามหาทางปิ้องกัน
การดำเนินนโยบายเปิิดปิระตููปิระเทศจีีนข้องสหรัฐอเมริกา
ขณ์ะนั�น สหรัฐอเมริกามีการค้าและการลงทุนในปิระเทศจีีนน้อยกวั่าชีาตูิอ่�น ๆ แตู่สหรัฐอเมริกาให้
ควัามสำคัญกับผ่ลปิระโยชีน์ของพื่่อค้าอเมริกันในจีีน เน่�องจีากจีีนมีพื่่�นที�กวั้างใหญ่ มีปิระชีากรหลายร้อยล้านคน
เปิ็นตูลาดใหญ่ที�รองรับสินค้าจีากตู่างปิระเทศได้มาก โดยเฉพื่าะดินแดนทางภาคตูะวัันออกเฉียงเหน่อ เชี่น
แมนจีูเรียที�ยังไม่มีการแข่งขันสูง ชีาวัตู่างปิระเทศยังเข้าไปิลงทุนไม่มากนัก นักธิุรกิจีอเมริกันสนใจีขยายธิุรกิจี
สิ�งทอและตู้องการเข้าไปิแข่งขันสร้างทางรถไฟิในดินแดนดังกล่าวั แตู่สหรัฐอเมริกาก็มีรัสเซียและญี�ปิุ�นเปิ็น
คู่แข่งที�ตู้องการขยายอิทธิิพื่ลเข้าไปิในแมนจีูเรียด้วัย อน่�งนอกจีากจีีนแล้วั สหรัฐอเมริกายังสนใจีดินแดนอ่�น
ในเอเชีียและแปิซิฟิิกเพื่ิ�มข่�นด้วัย เน่�องจีากสหรัฐอเมริกาได้ขยายอิทธิิพื่ลเข้าไปิครอบครองหมู่เกาะฮาวัายและ
เปิ็นเจี้าของอาณ์านิคมในเอเชีียแปิซิฟิิก อาทิ กวัม หมู่เกาะฟิิลิปิปิิน หลังได้รับชีัยชีนะในสงครามสเปินกับ
สหรัฐอเมริกา (Spanish-American War) ค.ศ.๑๘๙๗ ดังนั�นเม่�อจีอห์น มิลตูัน เฮย์ (John Milton Hay)
รัฐมนตูรีวั่าการกระทรวังการตู่างปิระเทศสมัยปิระธิานาธิิบดีวัิลเลียม แม็กคินลีย์ (William McKinley
ค.ศ. ๑๘๙๗-๑๙๐๑) ทราบข่าวัวั่าปิระเทศตู่าง ๆ กำลังคุกคามและบีบบังคับเอาผ่ลปิระโยชีน์มหาศาลจีากจีีน
ดังเชี่นกรณ์ีที�เยอรมนีชี่วัยขัดขวัางไม่ให้ญี�ปิุ�นย่ดครองแหลมเลียวัตูงของจีีน แตู่เยอรมนีกลับเรียกร้องให้จีีนยกเม่อง
ท่าเกียวัเจีาบนคาบสมุทรเลียวัตูงและดินแดนใกล้เคียงให้เปิ็นเขตูเชี่าของเยอรมนี เฮย์จี่งตู้องการรักษาดุลแห่ง
อำนาจีของสหรัฐอเมริกาในจีีน โดยออกแถลงการณ์์ชี่�อ The Open Door Note ใน ค.ศ. ๑๘๙๙ และ ๑๙๐๐
รวัม ๒ ฉบับ
