Page 146 - 46-2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๔
138 ข่่าวลวง, ข่่าวปลอม

แคล่ร้์ วอร้์เดิล่ (Claire Wardle) จาก First Draft News ซึ่ึ�งเป็นี้องค์กร้ทํางานี้ต้่อต้้านี้

ข่่าวล่วงแล่ะข่้อม้ล่เท็จ เพ่�อสัร้้างความไว้วางใจแล่ะความจร้ิงในี้ยุคดิจิทัล่ข่องสัห้ร้ัฐอเมร้ิกา วอร้์เดิล่
ทํางานี้ร้่วมกับห้นี้่วยงานี้ห้ล่ายแห้่ง ทั�งภัาคร้ัฐแล่ะเอกชีนี้ แล่ะองค์กร้พัฒนี้าเอกชีนี้ในี้ร้ะดับสัากล่

ร้วมทั�งเฟซึ่บุ�กด้วย บอกว่า การ้ท้�จะเข่้าใจร้ะบบนี้ิเวศข่องการ้สั่งต้่อห้ร้่อแชีร้์ข่้อม้ล่ข่่าวสัาร้ผิด ๆ
ออกไปนี้ั�นี้ ควร้จะต้้องทําความเข่้าใจกับปร้ะเภัทข่องข่่าวสัาร้ ข่้อม้ล่เท็จ ร้วมถึึงแร้งจ้งใจข่องคนี้ทํา

แล่ะเนี้่�อห้าเห้ล่่านี้ั�นี้แพร้่กร้ะจายไปได้อย่างไร้ “ข่้อม้ล่ข่่าวสัาร้เท็จบางเร้่�อง ผ้้ร้ับก็ทร้าบด้ว่าเป็นี้เร้่�อง
ไม่จร้ิง แต้่ก็อยากจะแชีร้์กันี้ข่ํา ๆ โดยคนี้ท้�ถึ้กล่้อเล่้ยนี้ห้ร้่อถึ้กเสั้ยดสั้ไม่ข่ําด้วย กล่ับร้้้สัึกอาย ถึ้กด้ห้มิ�นี้

ถึ้กปร้ะจานี้ ถึ้กเกล่้ยดชีัง ก็จะกล่ายเป็นี้การ้ปร้ะทุษร้้ายบนี้โล่กไซึ่เบอร้์ [(cyber-bullying) พจนี้านีุ้กร้ม
ศัพท์นี้ิเทศศาสัต้ร้์ ฉบับร้าชีบัณ์ฑิิต้ยสัภัา ให้้ความห้มายว่า ห้มายถึึง การ้ข่่มเห้งร้ังแกซึ่ํ�าแล่้วซึ่ํ�าอ้กด้วย

ภัาพห้ร้่อข่้อเข่้ยนี้ผ่านี้สั่�อออนี้ไล่นี้์ ท้�สัร้้างความอับอายแล่ะเจ็บปวดแก่ผ้้ต้กเป็นี้เห้ย่�อ] ห้ร้่อปร้ะทุษวาจา
(hate speech) ได้ อ้กปร้ะเภัทห้นี้ึ�งได้แก่เนี้่�อห้าท้�นี้ําไปสั้่ความเข่้าใจผิดซึ่ึ�งอาจทําด้วยความต้ั�งใจ

ห้ร้่อไม่ต้ั�งใจก็ได้
วอร้์เดิล่กล่่าวด้วยว่า “บางคร้ั�งม้การ้แอบอ้างเอาบุคคล่ท้�ม้ชี่�อเสั้ยงห้ร้่อนี้่าเชี่�อถึ่อว่าเป็นี้

คนี้พ้ดห้ร้่อร้ับร้องสัิ�งนี้ั�นี้ แล่้วยังม้การ้นี้ําเอาข่้อม้ล่ห้ล่ากห้ล่ายมาเชี่�อมโยงกันี้ ทั�ง ๆ ท้�ในี้ความเป็นี้จร้ิง
อาจไม่เก้�ยวข่้องกันี้เล่ย เชี่นี้ นี้ํางานี้วิจัยท้�ไม่เก้�ยวข่้องกันี้ไปเชี่�อมโยงกับผล่ิต้ภััณ์ฑิ์ห้ร้่อสัินี้ค้าบางอย่าง

เพ่�อมุ่งห้วังผล่ปร้ะโยชีนี้์ในี้การ้ข่ายสัินี้ค้าให้้ได้มากข่ึ�นี้ ร้วมทั�งการ้นี้ําเอาภัาพเก่าห้ร้่อภัาพข่องเห้ตุ้การ้ณ์์
อ่�นี้มาใสั่ในี้เห้ตุ้การ้ณ์์เด้ยวกันี้ ทําให้้ผ้้ร้ับสัาร้เข่้าใจผิดคิดว่าเป็นี้เร้่�องเด้ยวกันี้ ท้�ร้้ายไปกว่านี้ั�นี้ก็ค่อ

เนี้่�อห้าท้�ต้ั�งใจต้ัดต้่อ ไม่ว่าจะเป็นี้ข่้อความ ร้้ปภัาพ คล่ิปเสั้ยง คล่ิปว้ดิทัศนี้์ ไม่ว่าจะกร้ะทําเพ่�อความ
สันีุ้กสันี้านี้ สัร้้างความเชี่�อถึ่อ ห้ร้่อเพ่�อผล่ปร้ะโยชีนี้์อ่�นี้ ก็ถึ่อเป็นี้ข่้อม้ล่เท็จท้�ก่อผล่กร้ะทบต้่อบุคคล่

ห้ร้่อกลุ่่มบุคคล่ ห้ร้่อสัังคมโดยร้วม ทั�งยังเป็นี้การ้กร้ะทําท้�ผิดกฎห้มายด้วย”
ข่่าวล่วงแล่ะข่่าวปล่อมเห้ล่่านี้้� แม้จะม้การ้พิสั้จนี้์แล่ะชี้�แจงไปแล่้วว่าไม่จร้ิง แต้่เม่�อเวล่าผ่านี้ไป

ร้ะยะห้นี้ึ�งก็ถึ้กนี้ํามาแชีร้์บนี้โล่กออนี้ไล่นี้์อ้กห้ล่าย ๆ คร้ั�ง ได้สัร้้างความสัับสันี้วุ่นี้วาย ทําให้้เกิดความ
วิต้กกังวล่แล่ะต้่�นี้ต้ร้ะห้นี้ก ทําให้้ผ้้คนี้ห้ล่งทางแล่ะเข่้าใจอะไร้ผิดเพ้�ยนี้ไปห้มด

องค์การ้การ้ศึกษา วิทยาศาสัต้ร้์ แล่ะวัฒนี้ธร้ร้มแห้่งสัห้ปร้ะชีาชีาต้ิห้ร้่อย้เนี้สัโก (United
Nations Educational, Scientific and Cultural Organization–UNESCO) ได้จัดทําร้ายงานี้ข่ึ�นี้มา

ฉบับห้นี้ึ�งชี่�อ “Journalism, Fake News & Disinformation: Handbook for Journalism Education
and Training” ต้้พิมพ์ในี้ พ.ศ. ๒๕๖๑ เพ่�อเป็นี้ค้่ม่อการ้ศึกษาแล่ะอบร้มด้านี้วาร้สัาร้ศาสัต้ร้์ เป็นี้

2/12/2565 BE 14:49
_22-0789(135-150)8.indd 138 2/12/2565 BE 14:49
_22-0789(135-150)8.indd 138