Page 176 - 47-2
P. 176
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
166 ทาสในสมััยสุโขทัย ไมั่มัีจริิงหริือ
“...ไพร่ฟ้้าประชากรทุกวันันัี� คบัหากันักระทำาโจรกรรมฬ่่อลวงลักภาเอา
บัุตรภรรยา ผู้้้คนั ทาษครอกทาษสำินัไถ่ ล้กทาษล้กครอกขีองอนัาปรช้าราษฎร...
เจ้าเบัี�ยนัายเงินัที�หาสำติปัญามิได้ ช่วยไถ่ไว้ มิได้ไต่สำวนัให้ร้้ว่า เปนัผู้้้คนัล้กเมีย
ขี้าไทขีองผู้้้ใด...” (ราชิบัณฑิิต่ยสถานั, ๒๕๕๐ (๒) : ๗๒๘)
และมีการใชิ้ค้ำาว่า ล้กทาษ ข้าไท ต่่อมาอีกในัฉบับนัี� ที�นั่าสังเกต่อย่างยิ�ง ค้ือ มีการใชิ้ค้ำาว่า
ข้าไท ที�มีค้วามเห็นัแต่กต่่างกันัในัการแปลค้ำาว่า ข้าไท ในั ไพร่ฟ้้าข้าไท ในัจารึกพ่อขุนัรามค้ำาแหง
มหาราชิ
นัอกจากนัี� ยังมีการใชิ้ค้ำาว่า ข้า ค้้่กับค้ำาว่า ทาษ ต่่อมา ด็ังที�ปรากฏในั “ประกาศแผู้่นัด็ินั
พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้าว่าด็้วยทาษหนัี” ว่า “...ให้ทราบทั�วกันัต่ลอด็ลงไปจนัข้าเจ้าบ่าวนัายแล
ราษฎรทั�วไป” หลังจากนัี�ก็ใชิ้ค้ำาว่า ทาษ เกือบต่ลอด็ และมีใชิ้อีกว่า “ค้วามลำาเอียงเข้ากับบุต่รภรรยา
ข้าบ่าวของต่ัวไป” (หนัังสือราชิกิจจานัุเบกษา เล่ม ๑ : ๔๐๓-๔๐๕) ในั “ประกาศกระเษียรอายุล้กทาษ
ล้กไทย” พ.ศ. ๒๔๑๗ ต่้นัรัชิสมัยพระบาทสมเด็็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอย้่หัว ยังมีการใชิ้ค้ำาว่า “ค้่า”
ซื้ึ�งหมายถึง “ข้า” ในัข้อค้วามว่า “อนัึ�งทาษไพร่ใจพาลสันัด็านัค้่า” (หนัังสือราชิกิจจานัุเบกษา
เล่ม ๑ : ๒๒๐)
สมััยสุโขทัย ไมั่มัีทาส หริือ มัีทาส
จากที�กล่าวมา ถ้าจะกล่าวโด็ยยึด็เอาค้ำาว่า ทาษ หรือทาส เป็นัที�ต่ั�ง ก็สามารถกล่าวได็้ว่า
สมัยสุโขทัยไม่มีทาส แต่่ก็มี ข้า และมีการอธิบายว่า ข้า มีค้วามหมายไม่เท่ากับทาส ทั�งมีค้วามเห็นั
เพิ�มเต่ิมว่าการที�มีทาสในัสมัยอยุธยาหลบหนัีไปสุโขทัย ด็ังที�ปรากฏในั “พระไอยการลักภา” ที�ประกาศใชิ้
ในั พ.ศ.๑๘๙๙ พระราชิปรารภที�ว่า
“ขี้าหนัีเจ้าไพร่หนัีนัาย แลมีผู้้้เอาไปถึงเชลียงศุกโขีไททุงย้างบัางยม สำองแก้ว
สำหลวง ชาวดงราวกำาแพงเพชร เมืองท่านัเปนัอันัหนัึ�งอันัเดียวกันัดั�งนัี� แลมีผู้้้
เอาทาษเอาไพร่ท่านัมาขีายแลเจ้าทาษเจ้าไพร่แห่งพระนัครศรีอยุธยาพบัแล
มากล่าวพิภาษว่าให้ผู้้้ไถ่ไปไล่เอาเบัี�ยแก่ผู้้้ขีายนัั�นัคืนั” (ราชิบัณฑิิต่ยสถานั : ๗๘๖)
ข้อค้วามนัี�จึงเป็นัหลักฐานัใชิ้อ้างว่า สุโขทัยไม่มีทาส มิฉะนัั�นั “ข้าหนัีเจ้าไพร่หนัีนัาย”
จะหลบหนัีไปทำาไม อย่างไรก็ด็ี ก็ไม่ได็้กล่าวถึงข้าในัค้วามข้างต่้นัที�ว่า ข้าหนัีเจ้า แล้วต่่อมาก็มีการใชิ้
ค้ำาว่า ทาษ แทนั และใชิ้ ข้าหนัีเจ้า เจ้าทาษ เจ้าไพร่ ร่วมกันั
