Page 93 - 22-0320 ebook
P. 93
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๕
ศาสตราจารย์์กิิตติคุุณ ดร.ชลดา เรืองรักิษ์์ลิขิิต 85
การนำา “บทำละครในเร้�องอิเหนา” ไปแสดงในสมััย่อยุ่ธ์ย่าปรากฏหลักฐานในเร้�อง “บุณโณวาทำ
คำาฉันทำ์” ของพระมัหานาควัดทำ่าทำราย่ซึ่ึ�งแต่งในสมััย่สมัเด็จพระเจ้าอยู่่หัวบรมัโกศึ มั้เน้�อหากล่าวถูึง
การสมัโภช่พระพุทำธ์บาทำเมั้�อครั�งสมัเด็จพระเจ้าอยู่่หัวบรมัโกศึโปรดให้มั้การฉลองเมั้�อสร้างบานประตู
พระมัณฑิปประดับมัุขสำาเร็จเร้ย่บร้อย่ว่ามั้การแสดงละครในเร้�อง “อิเหนา” ตอนอิเหนาลักบุษบาไปไว้ทำ้�
ถูำ�าทำองแล้วอิเหนาได้นางเป็นช่าย่า (เปล้�อง ณ นคร, ๒๕๒๓ : ๑๘๗-๑๙๒) ดังปรากฏในข้อความัว่า
ฝ่่าย่ฟ้้อนละครใน บริรักษจักร้
โรงริมัคิร้มั้ กลลับบแลช่าย่
ล้วนสรรฉกรรจ์นาง อรอ่อนละอออาย่
ใครย่ลบอย่ากวาย่ จิตรจงมัะเมัอฝ่ัน
ร้องเร้�องระเด่นโดย่ บุษบาตุนาหงัน
พักพาคุหาบรร- พตร่วมัฤด้โลมั
(บัุณโณวาทคำาฉัันัท์ อ้างถูึงใน เปล้�อง ณ นคร ๒๕๒๓ : ๑๙๒)
บทำทำ้�ใช่้แสดงละครในเร้�อง “อิเหนา” ตอนดังกล่าวข้างต้นน่าจะเป็นบทำพระนิพนธ์์ของ
เจ้าฟ้้าหญ่ิงมังกุฎน้�เอง
๒. พระราชนิพนธ์์บทละครในเร่�องอิเหนาขิองพระบาทสมัเด็จพระพุทธ์ย์อดฟ้้าจุฬาโลก
มัหาราชในสมััย์รัตนโกสินทร์ตอนต้น
เมั้�อพระบาทำสมัเด็จพระพุทำธ์ย่อดฟ้้าจุฬาโลกมัหาราช่เสด็จขึ�นครองราช่สมับัติในจักร้
บรมัราช่วงศึ์เมั้�อ พ.ศึ. ๒๓๒๕ ทำรงฟ้่�นฟู้วรรณคด้ไทำย่ทำ้�มั้มัาในสมััย่อยุ่ธ์ย่าก่อนเส้ย่กรุงเมั้�อ พ.ศึ. ๒๓๑๐
ทำรงพระราช่นิพนธ์์บทำละครในขึ�นหลาย่เร้�องรวมัทำั�งเร้�อง “อิเหนา” ซึ่ึ�งต้นฉบับจบเร้�องเพ้ย่งตอนสึกช่้และ
มั้สภาพไมั่สมับูรณ์ พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้รวบรวมั “บทำละครในเร้�องอิเหนา” สำานวนอยุ่ธ์ย่า แล้วทำรง
เป็นประธ์านในการเร้ย่บเร้ย่งเป็นกลอนบทำละครขึ�น [ดาหลัง, ๒๔๙๙ : (๑)] โดย่ทำรงพระราช่นิพนธ์์ซึ่่อมั
ส่วนทำ้�ขาดหาย่ไปและทำรงเพิ�มัเน้�อหาทำ้าย่เร้�องซึ่ึ�งแต่เดิมัจบเพ้ย่งตอนสึกช่้ออกไปอ้กจนมั้เน้�อหาจบ
สมับูรณ์ (สมัเด็จพระเจ้าบรมัวงศึ์เธ์อ กรมัพระย่าดำารงราช่านุภาพ, ๒๕๐๘ : ๑๓๒–๑๓๓) มั้ความัย่าว
ทำั�งสิ�นรวมั ๓๘ เล่มัสมัุดไทำย่
พระราช่นิพนธ์์บทำละครในสำานวนน้� พระบาทำสมัเด็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่่หัวทำรงแสดง
ความัเห็นว่าเจ้าพระย่านครน่าจะเคย่นำาไปใช่้เป็นบทำแสดงละครในสมััย่ของพระเจ้ากรุงธ์นบุร้ ดังปรากฏ
ในตอนทำ้�พระบาทำสมัเด็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่่หัวทำรงเล่าเร้�องงานสมัโภช่พระแก้วมัรกตในรัช่สมััย่ของ
