Page 14 - 22-0320 ebook

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๕
6 มหาวััสตุุอวัทาน : พุุทธประวััตุิตุอนสำาคััญกัับเหตุุอัศจรรย์์เหนือโลกัของพุระพุุทธเจ้า

คััมภีีร์์เป็็นเร์่�องที�เก่าแก่มาก อาจัมีกำาเนิด้ป็ร์ะมาณ ๒ ศตุวัร์ร์ษก่อนคัร์ิสตุ์ศักร์าช และมีการ์แก้ไข

เพิ�มเตุิมหลายคัร์ั�งจันถื่งคัร์ิสตุ์ศตุวัร์ร์ษที� ๔ หร์่ออาจัเพิ�มเตุิมข่�นเร์่�อย ๆ หลังจัากนั�น

จัากบัันท่กของตุาร์านาถื ร์ะบัุวั่าช่วังคัร์ิสตุ์ศตุวัร์ร์ษที� ๑๒–๑๓ ในทิเบัตุและ
เนป็าลยังมีพร์ะสงฆ์์นิกายโลโกตุตุร์วัาทและมีการ์เผยแพร์่คััมภีีร์์มหาวััสตุุอย้่ หลังจัากนั�นร์่องร์อยของ
คััมภีีร์์มหาวััสตุุก็ขาด้หายไป็ (Tournier, 2012: 96) แตุ่ก็เช่�อวั่าพร์ะสงฆ์์ในป็ร์ะเทศเนป็าลนั�นเองได้้

เป็็นผ้้ส่บัทอด้คััมภีีร์์ตุ่อมาด้้วัยวัิธีการ์อย่างใด้อย่างหน่�ง ส่วันในป็ร์ะเทศอินเด้ียหลังจัากมีภีัยสงคัร์าม

จัากภีายนอกมาร์ุกร์านและเม่�อวััด้วัาอาร์ามถื้กทำาลาย คััมภีีร์์ตุ่าง ๆ ก็ได้้ส้ญหายไป็โด้ยป็ร์ิยาย
๓. กัารคั้นพุบ กัารตุรวัจชื่ำาระ และกัารจัดพุิมพุ์คััมภีีร์
ตุามป็ร์ะวััตุิกล่าวัวั่าข้าหลวังอังกฤษป็ร์ะจัำาเนป็าลช่�อ ไบัร์อัน ฮั่อตุัน ฮั่อด้จั์สัน (Brian

Houghton Hodgson) ได้้คั้นพบัคััมภีีร์์มหาวััสตุุอวัทานในป็ร์ะเทศเนป็าล ตุ้นฉบัับัคััมภีีร์์เขียนด้้วัย

ลายม่อ อักษร์เนวัาร์ี เป็็นสมุด้กร์ะด้าษขนาด้กวั้าง ๕.๒๕ นิ�วั ยาวั ๑๘.๗๕ นิ�วั จัำานวัน ๓๓๔ แผ่น
แตุ่ละหน้ามี ๑๑ บัร์ร์ทัด้ ฮั่อด้จั์สันได้้มอบัคััมภีีร์์นี�ให้แก่หอสมุด้แห่งชาตุิฝร์ั�งเศส ตุ่อมา เอมิล เซึ่นาร์์ตุ
(Senart, 1882, 1890, 1897) ได้้นำามาตุร์วัจัชำาร์ะ เขียนบัทนำาและคัำาอธิบัายใช้เวัลาร์่วัม ๒๐ ป็ี

จั่งส่งพิมพ์แยกเป็็น ๓ เล่ม ที�กร์ุงป็าร์ีส ป็ร์ะเทศฝร์ั�งเศส ใน คั.ศ. ๑๘๘๒ ถื่ง คั.ศ. ๑๘๙๗ (ร์่�นฤทัย

สัจัจัพันธุ์, ๒๕๕๓ : ๓๐) ในการ์ตุร์วัจัชำาร์ะเซึ่นาร์์ตุใช้ตุ้นฉบัับัที�เขียนด้้วัยลายม่อป็ร์ะกอบักันถื่ง ๖ ฉบัับั
แตุ่ฉบัับัที�ใช้เป็็นหลักคั่อ Manuscript B (Bibliothèque Nationale, Paris) ซึ่่�งเป็็นฉบัับัที�มีอายุเก่า
ที�สุด้ (Marciniak, 2019: 7)

สิ�งที�น่าสนใจัคั่อในตุ้นฉบัับัที�เซึ่นาร์์ตุใช้เป็็นหลักในการ์ตุร์วัจัชำาร์ะนั�นพบัถื้อยแถืลงของ

ผ้้จัด้จัาร์คััมภีีร์์อย้่ตุอนท้ายวั่า “พร์ะศร์ีนันทาจัาร์ย์ได้้เขียน (จัด้จัาร์) สุภีาษิตุนี�เพ่�อป็ร์ะโยชน์แก่ตุน”
(สำาเนียง เล่�อมใส, ๒๕๖๑ : ๓๕๒) ร์ะบัุวัันเด้่อนป็ีที�จัด้จัาร์วั่า “ป็ีสัมวััตุ ๘๔๒ ข่�น ๑๕ คัำ�า เด้่อน
อาษาฒะ” เม่�อตุร์วัจัสอบัจั่งพบัวั่าป็ีสัมวััตุที�กล่าวัถื่งคั่อป็ีป็ฏิิทินเนป็าล เร์ิ�มใช้เม่�อวัันที� ๒๐ ตุุลาคัม

คั.ศ. ๘๗๙ คัำานวัณได้้ตุร์งกับัวัันข่�น ๑๕ คัำ�า เด้่อน ๘ คั.ศ. ๑๗๒๑ (พ.ศ. ๒๒๖๔) ด้ังนั�น ตุ้นฉบัับั

คััมภีีร์์มหาวััสตุุนี�จั่งมีอายุร์าวั ๓๐๐ ป็ี ส่วันพร์ะศร์ีนันทาจัาร์ย์ผ้้จัด้จัาร์คััด้ลอกเป็็นพร์ะสงฆ์์นิกาย
วััชร์ยาน อาศัยอย้่ที�วััด้ชโศธร์มหาวัิหาร์ เม่องป็ัฏินา (สำาเนียง เล่�อมใส, ๒๕๖๑ : ๓๕๒) ป็ัจัจัุบัันคั่อ
วััด้ยโศธร์ามหาวัิหาร์ เม่องป็าตุัน (Patan) ในป็ร์ะเทศเนป็าล

หลังจัากเซึ่นาร์์ตุพิมพ์คััมภีีร์์มหาวััสตุุเป็็น ๓ เล่มแล้วั ตุ่อมาได้้มีนักวัิชาการ์หลายคันพยายาม

แป็ลคััมภีีร์์นี� เช่น แอ็นสท์ ลอยมันน์ (Ernst Leumann) แห่งมหาวัิทยาลัยไฟร์บัวัร์์คั (Freiburg)
แตุ่ก็แป็ลไม่จับั ผ้้ที�แป็ลเป็็นภีาษาอังกฤษจับัทั�ง ๓ เล่ม คั่อ เจั.เจั. โจันส์ (J.J. Jones) โด้ยสมาคัม