Page 53 - 46-1
P. 53
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
นายกฤษฎา บุุณยสมิิต 45
ผู้้าผู้่อนัท่อนัแพร) ที�ไดี้ไม่เต่็มเม็ดีเต่็มหน่วยต่ามอ้ต่ราที�กำาหนดีเพิราะมีผ่่้ใดีเบียดีบ้งไว้ จนไดี้กล้บมา
เป็็นความชอบป็ระเภทบำานาญในระดี้บลหุ
นอกจากนี� ขุุนนางผ่่้มีหน้าที�รวบรวมพิระราชทร้พิย์โดียการเก็บภาษีป็ระเภทต่่าง ๆ (ส่วยสา
อากอนั สมพักสอนัขนัอนัตลาดหั้วยลหัาร) และร้กษาทร้พิย์สินขุองแผ่่นดีิน (ทรัพยสิ�งของทองเงินั
วิญญาณกทรัพย คีือชิ้างม้าโคีกระบัือสรรพสิ�งใด ๆ ก็ดี) ทำาหน้าที�ไดี้ครบถ้วน ไดี้ร้บความชอบเป็็น
พิ้ทยาในระดี้บมุทุ
๙
พิระราชกำาหนดีเก่า ฉับ้บที� ๕๐ ดี้งกล่าวมาแล้ว ไดี้กำาหนดีหล้กเกณฑ์์และวิธีพิิจารณา
ในการแต่่งต่้�งขุุนนางหรือขุ้าราชการให้ดีำารงต่ำาแหน่งในช้�นต่่าง ๆ ที�เป็็นหล้กการที�สำาค้ญไว้ดี้วย
อ้นเนื�องมาจากเกิดีกรณีฟ้้องร้องก้นระหว่างขุุนนาง โดีย ขุนัพิพัทนัากอนัปลัดซื่้าย ฟ้้อง พระทณบัุรีย
ต่่อ พญารัตนัาธิเบัด กล่าวโทษว่า พระทณบัุรีย ใช้การต่ิดีสินบนต่่อผ่่้ที�เกี�ยวขุ้องเพิื�อให้ไดี้ร้บแต่่งต่้�งเป็็น
“ที�พระทณบัุรีย” หากไดี้ร้บแต่่งต่้�งย่อมเบียดีเบียนผ่่้ใต่้บ้งค้บบ้ญชาและป็ระชาชนให้ไดี้ร้บความ
๑๐
เดีือดีร้อน ในกฎหมายเก่าใช้ความว่า
...คีรั�นัเปนัแล้วย่อมเบัียนัฉ้อประบััดไพร่ในัหัม่่ไพร่บัาญชิีย แลอนัาประชิา
ราษฎรเอาแต่ภอประโยชินั์แก่ตัว จ้�งมาติดสอยบันับัานัร้องฟ้อง ขอเปนัที�อันันัั�นั...
คีรั�นัได้เปนัที�หัลวงขุนัหัมื�นัผู้่้รั�งกรมการแล้ว เบัียดเบัียนัอนัาประชิาราษฎรข่มเหัง
ฉ้อประบััด เอาพัศดุทองเงีนัมาใชิ้คี่าสีนับันัแลเลี�ยงบัุตรภรรยา มิได้กลัวแก่บัาป
ละอายแก่บัาป อนัาประชิาราษฎรไพร่พลเมือง จ้�งได้คีวามยากแคี้นัเดือดร้อนั
ไพร่ท้องหัม่่แลไพร่บั้านัพลเมืองจ้�งร่วงโรย... (ราชบ้ณฑ์ิต่ยสถาน, ๒๕๕๐(๒) : ๙๑๔)
สมเดี็จพิระเจ้าอย่่ห้วบรมโกศึจึงทรงกำาหนดีหล้กการสำาค้ญในการพิิจารณาแต่่งต่้�งขุุนนาง
ช้�นต่่าง ๆ ให้เป็็นกฎหมายไว้ว่า
แต่นัี�สืบัไปเมื�อหันั้า... ถ้าผู้่้ใดยกย่องคีวามชิอบัของตัวเองบันับัานัติดสอย ขอเปนั
ที�พระหัลวงขุนัหัมื�นัผู้่้รักษาเมืองผู้่้รั�งกรมการเมืองใหัญ่นั้อยทังปวง ถ้าแลผู้่้ใดเหันั
แก่อามิดสีนัจ้างสีนับันั รับัเอาฟ้องมากราบัท่ลพระกรรุณายกถอดผู้่้หัาคีวามผู้ิด
มิได้ออกเสีย เอาผู้่้ซื่้�งบันับัานันัั�นัตั�งใหั้เปนัพระหัลวงขุนัหัมื�นัผู้่้รักษาเมืองผู้่้รั�ง
๙ ป็ทานุกรม บาลี ไทย อ้งกฤษ ส้นสกฤต่ ฉับ้บพิระเจ้าบรมวงศึ์เธอ กรมพิระจ้นทบุรีนฤนาถ หน้า ๖๒๒ ให้ความหมายคำาว่า มุทุ ไว้ ว่า
อ่อน
๑๐ ส้นนิษฐานว่าเป็็นต่ำาแหน่งเจ้าเมือง
