Page 48 - 46-1
P. 48
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
40 การพิิจารณาความชอบและการแต่่งต่้�งขุุนนางไทยในอดีีต่
เอาเป็นัสมเด็จพระมหัาธรรมราชิาธิราชิเจ้า ใหั้รับัพระราชิบััณฑิ่ร คีรองเมือง
พิษณุโลก จ้งตรัสเรียกสมเด็จพระเจ้าล่กเธอพระสวัสดิราชิธิดา ถวายพระนัาม
ชิื�อ พระวิสุทธิกษัตรีย์ เป็นัตำาแหันั่งพระอัคีรมเหัษีเมืองพิษณุโลก เคีรื�องราชิา
บัริโภคี ใหั้ตั�งตำาแหันั่งศักดิฝ้่ายทหัารพลเรือนั เรือชิัยพื�นัดำาพื�นัแดงคี่่หันั้�ง
และเคีรื�องราชิกกุธภัณฑิ์ ใหั้สมเด็จพระมหัาธรรมราชิาธิราชิเจ้าทรงข้�นัไป เอา
ขุนัอินัทรเทพเป็นัเจ้าพระยาศรีธรรมโศกราชิ พระราชิทานัล่กพระสนัมองคี์หันั้�ง
เจียดทองคี่่หันั้�ง พานัทองคี่่หันั้�ง เต้านัำ�าทอง กระบัี�กั�นัหัยั�นั เสลี�ยงงา เสลี�ยง
กลีบับััว เคีรื�องส่ง เอาหัลวงศรียศเป็นัเจ้าพระยามหัาเสนัาบัดี เอาหัมื�นัราชิเสนั่หัา
เป็นัเจ้าพระยามหัาเทพ พระราชิทานัล่กพระสนัม และเคีรื�องส่ง เคีรื�องทอง
เสลี�ยงงา เสลี�ยงกลีบับััว เจ้าพระยามหัาเสนัาบัดี เจ้าพระยามหัาเทพ เหัมือนักันักับั
เจ้าพระยาศรีธรรมโศกราชิ หม่�นร�ชเสำน่ห�นอกร�ชก�ร ท่�ย่ิงมห�อุปร�ช
ตกช้�งต�ย่นั�น ปูนบำ�เหน็จ้ให้เป็นเจ้้�พระย่�ภัักด่นุชิต เจียดทองซื่้ายขวา
กระบัี�บัั�งทอง เต้านัำ�าทอง พระราชิทานัล่กพระสนัมเป็นัภรรยา ฝ้่ายพระยาพิชิัย
พระสวรรคีโลกนัั�นั พระราชิทานับัำาเหันั็จ โปรดใหั้เป็นัเจ้าพระยาพิชิัย
เจ้าพระยาสวรรคีโลก พระราชิทานัเจียดทองซื่้ายขวา กระบัี�บัั�งทอง เต้านัำ�าทอง
พระหัลวงขุนัหัมื�นันัอกนัั�นัพระราชิทานับัำาเหันั็จคีวามชิอบั โดยนัุกรมลำาดับั แล้ว
สมเด็จพระเจ้าอย่่หััวทรงพระราชิดำารัสสาบัาลไว้ ว่ากษัตริย์พระองคี์ใดคีรอง
พิภพภายหันั้า อย่าใหั้แก่ญาติพี�นั้องพวกพงศ์สมเด็จพระมหัาธรรมราชิาธิราชิเจ้า
เจ้าพระยาศรีธรรมโศกราชิ เจ้าพระยามหัาเสนัา เจ้าพระยามหัาเทพ ใหั้โลหัิตตก
ลงในัแผู้่นัดินั ถ้ากษัตริย์พระองคี์ใดมิได้กระทำาตามเราสาบัาลไว้ อย่าใหั้กษัตริย์
พระองคี์นัั�นัคีงอย่่ในัเศวตฉัตร... (ป็ระชุมพิงศึาวดีาร ภาคที� ๖๔ พิงศึาวดีาร
กรุงศึรีอยุธยา ฉับ้บพิ้นจ้นทนุมาศึ (เจิม), ๒๔๗๙ : ๓๐)
ขุ้อความที�น่าวิเคราะห์คือ “พระมหัาราชิคีร่ทั�งสี� เชิิญพระธรรมนั่ญหัอหัลวงมาปร้กษา
คีวามชิอบั” พิระมหาราชคร่เป็็นต่ำาแหน่งล่กขุุน ณ ศึาลหลวง ซึ่ึ�งเป็็นคณะขุ้าราชการช้�นส่งฝ่่าย
ตุ่ลาการ ทำาหน้าที�พิิพิากษาคดีีอย่างศึาลยุต่ิธรรมในป็ัจจุบ้น ต่ามพิระอ้ยการต่ำาแหน่งนาพิลเรือน
มีระดี้บส่ง ๔ ต่ำาแหน่ง คือ “พระมหัาราชิคีร่พระคีร่มหัิธรธรรมราชิสุภาวดีศรีวิสุทธิคีุณวิบั่ลธรรม
วิสุทธิพรมจาริยาธิบัดีศรีพุทธาจารย นัา ๑๐๐๐๐ พระราชิคีร่ พระคีร่พิเชิดษรราชิธิบัดีศรีษรคีม
