Page 49 - 46-1
P. 49
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
นายกฤษฎา บุุณยสมิิต 41
นัา ๕๐๐๐ พระมหัาราชิคีร่พระราชิประโรหัิตาจารย์ราชิสุภาวดีศรีบัรมหังษองคีบัุริโสดมพรหัมญาณ
วิบัุลสิลสุจริตวิวิทธเวทยพรหัมพุทธาจารย์ นัา ๑๐๐๐๐ พระราชิคีร่พระคีร่พิรามราชิสุภาวดีตรีเวท
จุทามะณีศรีบัรมหังษ์ นัา ๕๐๐๐” (ราชบ้ณฑ์ิต่ยสถาน, ๒๕๕๐(๒) : ๒๔๖) หอหลวง คือ สถานที�เก็บ
ร้กษาต่้วบทกฎหมายและต่ำาราสำาค้ญต่่าง ๆ ขุองแผ่่นดีิน พระธรรมนั่ญ หากต่ีความอย่างกว้าง
คงหมายถึงบทกฎหมายที�เก็บร้กษาไว้ที�หอหลวง หากจะพิิเคราะห์ให้แคบลงมาอีก มีหล้กฐานทาง
ป็ระว้ต่ิศึาสต่ร์เรื�องหนึ�งคือ ลาล่แบร์ อ้ครราชท่ต่ฝ่ร้�งเศึสที�เดีินทางเขุ้ามาเจริญส้มพิ้นธไมต่รีก้บสยาม
ในร้ชสม้ยสมเดี็จพิระนารายณ์มหาราช บ้นทึกจดีหมายเหตุ่ไว้ว่า “กฎหัมายสยามนัั�นั จาร้กไว้เป็นั
ลายลักษณ์อักษรเป็นัสมุด ๓ เล่ม เล่มแรกชิื�อ พระตำารา... ระบัุนัาม ตำาแหันั่งและหันั้าที�ของข้าราชิการ
ทุกกรมกอง, เล่มที�สองชิื�อ พระธรรมนั่ญ... รวบัรวมกฎหัมายและพระราชิกฤษฎีกาของ
พระมหัากษัตริย์ในัอดีตเข้าไว้ และเล่มที�สามชิื�อว่าพระราชิกำาหันัด... รวบัรวมกฎหัมายและ
พระราชิกฤษฎีกาคีรั�งแผู้่นัดินัพระชินักนัาถกับัพระเจ้าอย่่หััวในัรัชิกาลปัจจุบัันัเข้าไว้” (ลาล่แบร์,
๒๕๒๐ : ๓๖๒-๓๖๓) จึงอาจส้นนิษฐานไดี้อีกทางหนึ�งว่า ต่้วบทกฎหมายที�นำามาจากหอหลวงเพิื�อ
พิิจารณาความดีีความชอบขุุนพิิเรนทรเทพิก้บพิวกในการป็ระกอบความดีีความชอบต่่อบ้านเมือง
ในคร้�งนี� อาจเป็็นสมุดีกฎหมายเล่มที� ๒ ที�ลาล่แบร์บ้นทึกชื�อไว้ต่รงก้นว่า พระธรรมนั่ญ และส้นนิษฐาน
ต่่อไป็ว่า การรวบรวมกฎหมายต่่าง ๆ ขุองพิระมหากษ้ต่ริย์ในอดีีต่น้�นรวมกฎมนเทียรบาลไว้ดี้วย
๓. พิระราชพิงศึาวดีารกรุงร้ต่นโกสินทร์ ร้ชกาลที� ๑ บ้นทึกเหตุ่การณ์ในสงครามเก้าท้พิ
เมื�อ พิ.ศึ. ๒๓๒๘ ซึ่ึ�งเป็็นช่วงเวลาที�พิระบาทสมเดี็จพิระพิุทธยอดีฟ้้าจุฬาโลกมหาราชสถาป็นา
กรุงเทพิมหานครเป็็นราชธานีแห่งใหม่ พิระเจ้าป็ดีุง กษ้ต่ริย์พิม่า ไดี้ยกกองกำาล้งแบ่งเป็็น ๙ ท้พิบุก
เขุ้ามาหลายทิศึทางท้�งทางป็ักษ์ใต่้ ทางราชบุรี ดี่านเจดีีย์สามองค์ กาญจนบุรี และทางเหนือ ในการรบ
พิม่าทางเหนือมีบ้นทึกถึงการเลื�อนต่ำาแหน่งไว้ว่า “...ทางเหันัือนัั�นั มีพระราชิดำารัสใหั้สมเด็จพระเจ้า
หัลานัเธอ เจ้าฟ้ากรมหัลวงอนัุรักษ์เทเวศร์ กรมหัลวงนัรินัทร์รณเรศ และเจ้าพระยามหัาเสนัา
พระยาพระคีลัง พระยาอุไทยธรรม และท้าวพระยาข้าราชิการในักรุงเทพฯ และหััวเมือง ยกกองทัพ
ไปตั�งรับัทัพพม่า ณ เมืองนัคีรสวรรคี์ทัพหันั้�ง...” เมื�อท้พิไทยไดี้ร้บช้ยชนะในการรบพิม่าทางเหนือ มีการ
ให้ความชอบเลื�อนต่ำาแหน่งแม่ท้พิ เช่น “...ใหั้พระยาอุไทยธรรม (บัุนันัาคี) เลื�อนัที�เป็นัพระยายมราชิ
แล้วโปรดใหั้พระยาพิพัฒนัโกษา (ทองดี) เลื�อนัที�เป็นัพระยาธรรมาธิกรณ์...พระราชิทานัพานัทองทั�งสิ�นั
ด้วยกันั...” และมีบ้นทึกถึงการเลื�อนต่ำาแหน่ง ถ่กถอดีจากต่ำาแหน่ง และลงโทษแม่ท้พิที�แสดีงความ
ขุลาดีในการต่่อส่้ก้บขุ้าศึึกในการรบทางเหนือไว้ว่า
