Page 50 - 46-1
P. 50
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
42 การพิิจารณาความชอบและการแต่่งต่้�งขุุนนางไทยในอดีีต่
...กองทัพเจ้าพระยามหัาเสนัา ซื่้�งตั�งคี่ายอย่่ ณ เมืองพิจิตร ใหั้ยกข้�นัไปตีคี่ายพม่า
ซื่้�งตั�งอย่่ ณ ปากนัำ�าพิง เจ้าพระยามหัาเสนัาจ้งแต่งใหั้กองทัพพระยาสระบัุรี
เป็นักองหันั้ายกล่วงข้�นัไปก่อนั แล้วเจ้าพระยามหัาเสนัาก็ยกหันัุนัข้�นัไป และ
ทัพกรมหัลวงอนัุรักษ์เทเวศร์ กับักรมหัลวงนัรินัทร์รณเรศก็ยกตามทัพเจ้าพระยา
มหัาเสนัา ข้�นัไปภายหัลัง ฝ้่ายกองทัพพระยาสระบัุรีกองหันั้ายกข้�นัไปตามริมฝ้ั�ง
แม่นัำ�าฟากตะวันัออกแต่เวลาเชิ้าตร่่ แลเหั็นัฝ้่งนักกระทุงข้ามแม่นัำ�ามาเหั็นั
ตะคีุ่ม ๆ ไม่ทันัเหั็นัถนััด และพระยาสระบัุรีนัั�นัเป็นัคีนัขลาด สำาคีัญว่าพม่ายก
ข้ามนัำ�ามา สั�งใหั้รี�พลล่าถอย ต่อสว่างข้�นัจ้งเหั็นัชิัดว่าฝ้่งนักกระทุงมิใชิ่พม่า
กรมหัลวงอนัุรักษ์เทเวศร์ และเจ้าพระยามหัาเสนัา ได้ทราบัว่าพระยาสระบัุรีตื�นั
ฝ้่งนักกระทุงถอยทัพมา จ้งใหั้เอาตัวพระยาสระบัุรีไปประหัารชิีวิตเสีย เอาศีรษะ
เสียบัไว้ที�หัาดทราย... (เจ้าพิระยาทิพิากรวงศึ์ (ขุำา บุนนาค), ๒๕๓๑ : ๓๘-๓๙)
นอกจากนี� ในวรรณคดีีไทย เช่น ขุนัชิ้างขุนัแผู้นั มีหลายต่อนที�กล่าวถึงการที�ขุุนนางไดี้ร้บ
แต่่งต่้�งให้มีต่ำาแหน่งราชการส่งขุึ�นเพิราะความชอบในราชการสงคราม ซึ่ึ�งสอดีคล้องก้บกฎหมายเก่า
ที�กล่าวมาแล้ว เช่น กล่าวถึงความชอบในราชการสงครามที�พิลายแก้วไดี้ช้ยชนะศึึกเชียงใหม่ที�ยกท้พิ
มาล้อมเมืองเชียงทอง เจ้าเมืองเชียงทองเขุ้าก้บท้พิเชียงใหม่ เมื�อท้พิไทยยกไป็ถึงเจ้าเมืองเชียงทอง
กล้บมาเขุ้าก้บท้พิไทย พิลายแก้วจึงจ้บต่้วเจ้าเมืองเชียงทองที�เขุ้าก้บท้พิเชียงใหม่ในต่อนแรกไว้ก่อน
เมื�อไดี้ร้บคำาส้�งให้เลิกท้พิกล้บกรุงศึรีอยุธยา พิลายแก้วและเจ้าเมืองต่่าง ๆ ที�ร่วมทำาศึึก เช่น เจ้าเมือง
กำาแพิงเพิชร พิร้อมคุมต่้วเจ้าเมืองเชียงทองมาดี้วยและไดี้เขุ้าเฝ่้าพิระพิ้นวษา ความว่า
ปร้กษาเสร็จสงคีรามตามกระแส พอนัายเวรตำารวจแร่เข้าในัคี่าย
นัั�งลงยิ�มพยักทักทาย แนั่นัายมีรับัสั�งอย่ารั�งรา
ใหั้เลิกทัพกลับัไปยังกรุงศรี เจ้าพลายยินัดีเป็นัหันัักหันัา
... ...
เจ้าเมืองกำาแพงระแหังเถินั ก็ยกเดินัล่วงด่านันั่านัแพร่
แต่เชิียงทองนัั�นัใหั้กุมคีุมตัวแจ ...
