Page 276 - 46-1
P. 276
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
268 พััฒนาการของงานภููมิิสถาปััตยกรรมิในพัระเมิรุมิาศจากยุคต้นสมิัยรัตนโกสินทร์ฯ
เดีิม เช่น พระเมรุมาศของพระบาทสมเดี็จพระมงกถฎเกลิ้าเจ้าอยู่หัว มีการนำาต้นไม้พุ่มเข้ามาปลิูก
ประดีับฐานลิานรอบพระเมรุมาศ พร้อมทั�งเสาโค้มไฟสูงแบบยุโรป เป็นต้น
๔. รูปแบบพระเมรุมาศที�ปรากฏงานภููมิสถาปัตยกรรมที�มีบทบาทในการสื�อค้วามหมายเชิง
สัญลิักษัณ์ร่วมกับงานสถาปัตยกรรมที�ชัดีเจนมากข่�น สำาหรับการออกแบบพระเมรุมาศในระยะหลิังนี�
งานภููมิสถาปัตยกรรมเข้ามามีบทบาทมากข่�น ตั�งแต่เรื�องการวางผังกำาหนดีที�ตั�งแลิะการจัดีวางตำาแหน่ง
อาค้าร แลิะการวางแนวค้ิดีในการออกแบบพื�นที�มณฑลิพิธีี เช่น พื�นที�ลิานรอบพระเมรุมาศในปริมณฑลิ
แลิะพื�นที�โดียรอบ นับตั�งแต่งานพระเมรุมาศของสมเดี็จพระศรีนค้รินทราบรมราชชนนีไดี้มีพัฒนาการ
ของงานออกแบบภููมิสถาปัตยกรรม โดียเฉพาะบริเวณลิานรอบพระเมรุมาศ ซึ่่�งนอกจากการออกแบบ
เพื�อการใช้สอยรองรับกิจกรรมตามพระราชพิธีีแลิ้ว ยังมีการออกแบบลิวดีลิายพื�นลิานเพื�อสื�อ
ค้วามหมายค้วามเป็นภููมิจักรวาลิของผังบริเวณแลิะปริมณฑลิพระเมรุมาศ ซึ่่�งนับไดี้ว่าเป็นค้รั�งแรกที�
ภููมิสถาปัตยกรรมเข้ามามีส่วนร่วมในการสื�อค้วามหมายที�สมบูรณ์ข่�น จากนั�นงานภููมิสถาปัตยกรรม
ก็ไดี้เริ�มเข้ามีบทบาทมากข่�นในการตกแต่งพื�นที�บริเวณฐานรอบพระเมรุมาศ โดียการออกแบบก่อสร้าง
เป็นป่าหิมพานต์ที�ร่วมสื�อค้วามหมายร่วมกับอาค้ารให้เห็นว่าพระเมรุมาศนั�นค้ือเขาพระสุเมรุ ซึ่่�งปรากฏ
ในงานพระเมรุมาศของสมเดี็จพระเจ้าพี�นางเธีอ เจ้าฟ้ากัลิยาณิวัฒนา กรมหลิวงนราธีิวาสราชนค้รินทร์
พัฒนาการในการออกแบบงานภููมิสถาปัตยกรรมในงานพระเมรุมาศนั�น ถือไดี้ว่าพระเมรุมาศ
เพื�อการถวายพระเพลิิงพระบาทสมเดี็จพระบรมชนกาธีิเบศร มหาภููมิพลิอดีุลิยเดีชมหาราช บรมนาถ
บพิตร ไดี้ใช้ศาสตร์ที�เกี�ยวข้องกับภููมิสถาปัตยกรรมร่วมในการออกแบบที�ไดี้พัฒนาแนวค้ิดีในการ
ออกแบบที�เสริมต่อมาจากพื�นฐานวัฒนธีรรมเดีิมปรากฏอยู่ในงานมากที�สุดี
การออกแบบพัระเมิรุมิาศเพั่�อการถวิายพัระเพัลิง พัระบาทสมิเด็็จพัระบรมิชนกาธิิเบศร
มิหาภููมิิพัลอด็ุลยเด็ชมิหาราช บรมินาถบพัิตร พั.ศ. ๒๕๖๐
บทวิเค้ราะห์การออกแบบ การวางผัง แลิะการออกแบบภููมิสถาปัตยกรรมแลิะการวางผัง
พระเมรุมาศ แนวค้วามค้ิดีในการออกแบบภููมิสถาปัตยกรรมแลิะการวางผังมีหลิักแนวค้วามค้ิดี
๔ ประการ ดีังนี�
๑. ตามิขนบธิรรมิเน่ยมิราชปัระเพัณี่
การออกแบบพื�นที�ต้องตอบสนองต่อการใช้งานหลิักในพระราชพิธีี ซึ่่�งประกอบดี้วย
ค้วามต้องการหลิายส่วน เช่น การเวียนรอบลิานอุตตราวัฏ ต้องมีพื�นที�กว้างเพียงพอแลิะมีจุดีหมายตา
ก่�งกลิางลิานที�สังเกตง่าย เพื�อค้วามสะดีวกในการจัดีริ�วขบวนแลิะเพื�อค้วามต่อเนื�องของการใช้พื�นที�ที�
