Page 267 - 46-1
P. 267
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
รองศาสตราจารย์์ ดร.ณรงค์์ชััย์ ปิิฎกรัชัต์ 259
ไหว้ครีู เพลงนี�นาย์ทองดี ชู้สัตย์์ ศิิลปี่ินดนตรีีสำานักพาทย์โกศิลเปี่็นผูู้้ปี่รีะพันธี์ พรีะฤๅษีกไลโกฏิิที�
กล�าวถ่งนี�เปี่็นครีูแห�งศิิลปี่ะการีฟ้้อนรีำา ครีองเพศิเปี่็นพรีะฤๅษี มีหน้าเปี่็นเนื�อ มีเขาเปี่็นวัว ครีั�งหน่�ง
พรีะฤๅษีกไลโกฏิิได้รี้องเพลงอ้อนวอนพรีะอิศิวรีจ้นพรีะอิศิวรีต้องเสด็จ้ลงมาปี่รีะทานพรีให้เปี่็นบรีมครีู
แห�งศิิลปี่ะการีฟ้้อนรีำาทั�งปี่วง
ทำานองเพลงสื�อนัย์การีอัญเช้ิญที�เปี่็น “ตรีะ” ย์ังมีปี่รีากฏิอีกหลาย์เพลง ในการีอัญเช้ิญ
ครีูเทพเจ้้ามาสู�มณฑลพิธีี ผูู้้ปี่รีะกอบพิธีีอาจ้กล�าวไม�ทั�วถ่งจ้่งบอกเพลงให้วงปี่่�พาทย์์บรีรีเลงเพื�อเปี่็น
ที�หมาย์ในภาพรีวมถ่งครีูที�มิได้อ้างนาม เหตุผู้ลคือไม�สามารีถอัญเช้ิญด้วย์คำาตามบทโองการีไหว้ครีู
ทั�งมีทำานองเพลงไม�ครีบตามแต�ละองค์จ้่งใช้้ทำานองตรีะสันนิบาต ตรีะเช้ิญ มาบรีรีเลงเพื�ออัญเช้ิญแทน
นอกจ้ากนี�ย์ังมีตรีะในชุ้ดเพลงตรีะโหมโรีงที�สามารีถนำามาบรีรีเลงอัญเช้ิญแทนเพลงตรีะสันนิบาตและ
ตรีะเช้ิญได้อีก ซึ่่�งข่�นอย์ู�ที�การีเรีีย์กหรีือบอกเพลงของครีูผูู้้ปี่รีะกอบพิธีีไหว้ครีูแต�ละสาย์สำานัก เพลงที�
กล�าวถ่งนี� เช้�น ตรีะจ้อมศิรีี ตรีะกรีะแช้ง ตรีะเช้ิงเทีย์น ตรีะเช้ิญใหญ� ตรีะตะหรีิ�ง เปี่็นต้น กรีะบวนการี
อัญเช้ิญครีูตามรีะเบีย์บพิธีีปี่รีะกอบด้วย์ คำาศิักดิ�สิทธีิ�ที�ครีูผูู้้ปี่รีะกอบพิธีีอ�านสาธีย์าย์มนตรี์ตามความ
ของบทโองการีไหว้ครีู วงปี่่�พาทย์์บรีรีเลงตรีะปี่รีะจ้ำาองค์เทพเจ้้าหรีือทำานองที�เปี่็นนิย์ามตามนัย์
ครีูเทพเจ้้ารีับทรีาบการีอัญเช้ิญนั�นแล้วจ้่งเสด็จ้สู�งานพิธีีตามกรีะแสทำานองเพลง ครีูแสดงอิทธีิเทวะด้วย์
เพลงออกคือทำานองเพลงรีัวลาเดีย์ว เพลงรีัวสามลา หรีือเพลงคุกพาทย์์ ตามนัย์การีแสดงอิทธีิเทวะนี�
จ้่งหมาย์ว�าครีูเทพเจ้้าได้มาสู�มณฑลพิธีีไหว้ครีูเรีีย์บรี้อย์แล้ว
เอกสื่ารอ�างอิง
ณรีงค์ช้ัย์ ปี่ิฎกรีัช้ต์. (๒๕๕๔). สื่ารานุกรมิเพลงไทย์. นครีปี่ฐ์ม : มหาวิทย์าลัย์มหิดล.
(๒๕๖๓). ค์ำาศักดิ�สื่ิทธำิ� ไหว�ค์ร้บ้ชิาค์ุณ บ้รพค์ุรุแห่งแห่งดุริย์างค์ศิลปี่์. กรีุงเทพฯ :
สถาบันบัณฑิตพัฒ่นศิิลปี่์.
ธีนิต อย์ู�โพธีิ�. (๒๕๑๖). ศิลปี่ะละค์รรำา หร่อค์้่มิ่อนาฏศิลปี่ไทย์. เนื�องในงานฉลองพรีะช้นมาย์ุ ๕ รีอบ
พรีะเจ้้าบรีมวงศิ์เธีอ พรีะองค์เจ้้าเฉลิมพลทิฆัมพรี วันที� ๒๙ เมษาย์น ๒๕๑๖. กรีุงเทพฯ :
ศิิวพรี.
นัฐ์พงศิ์ โสวัตรี. (๒๕๓๘). บทบาทและหน�าท่�ของเพลงตระไหว�ค์ร้ในพิธำ่ไหว�ค์ร้ดนตร่ไทย์. วิทย์านิพนธี์
ปี่รีิญญาศิิลปี่ศิาสตรีมหาบัณฑิต สาขาวิช้าวัฒ่นธีรีรีมศิ่กษา มหาวิทย์าลัย์มหิดล.
พลูหลวง. (๒๕๔๗). เทวโลก เทพนพเค์ราะห์-เทพเจ�าปี่ระจำาวัน และเทพเจ�าองค์์สื่ำาค์ัญทั�งปี่วง.
(พิมพ์ครีั�งที� ๓) กรีุงเทพฯ : เมืองโบรีาณ.
