Page 108 - 45-3

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
100 การเพิ่่�มปร่มาณสารประกอบฟีีนอลิ่กในพิ่ืชด้้วยแสง : หลิักการแลิะแนวทางปฏิ่บัติ่

2007; Lee et al., 2014; Seo et al., 2015) ด่งน่�น แสงจั่งเป็นปัจัจั่ยท่�ได้ร่บความนิยมนำามาใช้

กระต์ุ้นการผ่ลิิต์สารประกอบฟีีนอลิิกแลิะควบคุมคุณภูาพของผ่ลิิต์ผ่ลิทางการเกษต์ร
พืชม่ต์่วร่บแสง (photoreceptors) ท่�ต์อบสนองต์่อแสงท่�งหมด ๓ ช่วงคลิื�น ได้แก่ แสงท่�

มองเห็นได้ (visible light) ซิ่�งม่ความยาวคลิื�น ๔๐๐-๗๐๐ นาโนเมต์ร แลิะแสงท่�ไม่สามารถมองเห็นได้
ได้แก่ แสงอ่ลิต์ราไวโอเลิต์ (ultraviolet) แลิะแสงฟีาร์เรด (fared) ซิ่�งม่ความยาวคลิื�น ๒๘๐-๔๐๐ แลิะ

๗๐๐-๘๕๐ นาโนเมต์ร ต์ามลิำาด่บ (Ngamwonglumlert et al., 2020) การใช้แสงเพื�อกระต์ุ้นการ
ส่งเคราะห์สารประกอบฟีีนอลิิกน่�นเชื�อมโยงก่บการเพิ�มปริมาณการผ่ลิิต์ร่แอกท่ฟีออกซิิเจันสปีช่ส์

หรืออาร์โอเอส (reactive oxygen species−ROS) ได้แก่ ออกซิิเจันโมเลิกุลิเด่�ยว (single oxygen)
แลิะอนุมูลิอิสระ (free radical) ซิ่�งส่งผ่ลิให้เกิดภูาวะเคร่ยดออกซิิเดช่น (oxidative stress) หรือภูาวะ

ความไม่สมดุลิระหว่างการผ่ลิิต์ก่บการกำาจั่ดร่แอกท่ฟีออกซิิเจันสปีช่ส์ ท่�งน่� ร่แอกท่ฟีออกซิิเจันสปีช่ส์
ส่วนเกินสามารถทำาลิายโมเลิกุลิช่วภูาพภูายในเซิลิลิ์ เช่น ด่เอ็นเอ โปรต์่น ไขม่น ผ่่านปฏิิกิริยา

ออกซิิเดช่น ส่งผ่ลิให้เซิลิลิ์พืชเส่ยหายแลิะต์ายในท่�สุด ด่งน่�นเมื�อปริมาณร่แอคท่ฟีออกซิิเจันสปีช่ส์
ในเซิลิลิ์เพิ�มข่�น พืชจัะเพิ�มการส่งเคราะห์สารเมแทบอไลิต์์ทุต์ิยภููมิท่�ม่ความสามารถในการกำาจั่ด

ร่แอกท่ฟีออกซิิเจันสปีช่ส์ หรือสารต์้านอนุมูลิอิสระ (antioxidants) รวมถ่งสารประกอบฟีีนอลิิก
เพื�อป้องก่นความเส่ยหายท่�จัะเกิดข่�นจัากกระบวนการออกซิิเดช่น (Sharma แลิะคณะ, 2012;

Sharma แลิะคณะ, 2019)
การส่งเคราะห์สารประกอบฟีีนอลิิกในพืชประกอบด้วยกระบวนการหลิ่ก ๒ กระบวนการ

ได้แก่ กระบวนการเปลิ่�ยนคาร์โบไฮเดรต์ ซิ่�งเป็นสารเมแทบอไลิต์์ปฐมภููมิไปเป็นกรดอะมิโนจัำาเป็น
๓ ชนิด คือ ฟีีนิลิอะลิาน่น (phenylalanine) ทริปโทเฟีน (tryptophan) แลิะไทโรซิ่น (tyrosine)

ผ่่านวิถ่ชิคิเมต์ (shikimate pathway) แลิะกระบวนการเปลิ่�ยนฟีีนิลิอะลิาน่นไปเป็นสารประกอบ
ฟีีนอลิิกผ่่านวิถ่ฟีีนิลิโพรพานอยด์ (phenylpropanoid pathway) โดยท่�เอนไซิม์หลิ่กท่�เก่�ยวข้องก่บ

การเปลิ่�ยนคาร์โบไฮเดรต์เป็นฟีีนิลิอะลิาน่นคือ ๓-ด่ออกซิ่-ด่-อะราบิโน-เฮปทูโลิโซิเนต์-๗-ฟีอสเฟีต์ซิินเทส
(3-deoxy-D-arabino-heptulosonate-7-phosphate synthase) แลิะคลิอริสเมต์มิวเทส

(chorismate mutase) ส่วนเอนไซิม์หลิ่กท่�เก่�ยวข้องก่บการเปลิ่�ยนฟีีนิลิอะลิาน่นไปเป็นสารประกอบ
ฟีีนอลิิกคือฟีีนิลิอะลิาน่นแอมโมเน่ยไลิเอส (phenylalanine ammonia lyase) ด่งท่�แสดงในภูาพท่� ๑

19/1/2565 BE 08:52
_21-0851(097-113)5.indd 100 19/1/2565 BE 08:52
_21-0851(097-113)5.indd 100