Page 14 - 45 2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
4 ทฤษฎีีระบบราชการกับการจััดระเบียบบริหารราชการแผ่่นดินในสมััยอยุธยา

ป็ระเด้็นื่สำาคัญที่ี�จะกล่าวิถึึงในื่บื้ที่ควิามีนื่ี�ก็ค่อ หลักสาย์การบื้ังคับื้บื้ัญชา (Hierachy) ซึ้ึ�ง

แมีกซึ้์ เวิเบื้อร์เห็นื่วิ่าจำาเป็็นื่ต�องมีีเนื่่�องจากการบื้ริหารองค์การขนื่าด้ใหญ่จำาเป็็นื่ต�องจัด้หมีวิด้หมี้่ของ

ตำาแหนื่่งต่าง ๆ เป็็นื่ลำาด้ับื้ชั�นื่ “ข�าราชการในื่ลำาด้ับื้ชั�นื่ที่ี�ส้งที่ำาหนื่�าที่ี�เป็็นื่ผู้้�บื้ังคับื้บื้ัญชาของข�าราชการ

ที่ี�อย์้่ในื่ลำาด้ับื้ชั�นื่ที่ี�ตำ�ารองลงมีา การจัด้ลำาด้ับื้ชั�นื่ในื่ระบื้บื้ราชการเป็็นื่ไป็เพ่�อเป็็นื่หลักป็ระกันื่วิ่า เบื้่�องบื้นื่

จะสามีารถึควิบื้คุมีเบื้่�องล่างได้�อย์่างใกล�ชิด้” (พิที่ย์า บื้วิรวิัฒนื่า, ๒๕๕๘ : ๒๒)
นื่อกจากแมีกซึ้์ เวิเบื้อร์แล�วิ นื่ักวิิชาการด้�านื่รัฐป็ระศาสนื่ศาสตร์ที่ี�มีีช่�อเสีย์งอ่�นื่ ๆ อีก

หลาย์คนื่ก็ย์ังเห็นื่พ�องกันื่วิ่า หลักสาย์การบื้ังคับื้บื้ัญชาเป็็นื่เร่�องสำาคัญของการบื้ริหารองค์การ เช่นื่

อ็องรี ฟาย์อล (Henri Fayol) เจมีส์ ด้ี. มี้นื่ีย์์ และอลันื่ ซึ้ี. ไรลีย์์ (James D. Mooney and Alan
C. Reiley) ล้เที่อร์ เอช. ก้ลิก และลินื่ด้อลล์ เออร์วิิก (Luther H. Gulick and Lyndall Urwick) ที่ั�งนื่ี�

ข�อคิด้สำาคัญป็ระการหนื่ึ�งของหลักการสาย์การบื้ังคับื้บื้ัญชาก็ค่อ ผู้้�บื้ังคับื้บื้ัญชาคนื่หนื่ึ�งสามีารถึมีีผู้้�ใต�

บื้ังคับื้บื้ัญชาได้�หลาย์คนื่ แต่ผู้้�ใต�บื้ังคับื้บื้ัญชาคนื่หนื่ึ�งจะต�องมีีผู้้�บื้ังคับื้บื้ัญชาเพีย์งคนื่เด้ีย์วิ เพ่�อให�เกิด้

เอกภาพของการบื้ังคับื้บื้ัญชาและการกำาหนื่ด้ที่ิศที่างการด้ำาเนื่ินื่การขององค์การที่ี�สอด้คล�องกันื่ ด้ังที่ี�

อ็องรี ฟาย์อล กล่าวิวิ่า “ไมี่มีีมีนืุ่ษย์์คนื่ไหนื่ที่ี�สามีารถึป็ฏิิบื้ัติตามีคำาสั�งจากหัวิหนื่�า ๒ คนื่ขึ�นื่ไป็”
(Fayol, 1949 : 2)

เนื่่�องจากรัฐ (State) ก็มีีสถึานื่ะเป็็นื่องค์การขนื่าด้ใหญ่อย์่างหนื่ึ�งเช่นื่กันื่ ด้ังนื่ั�นื่ การบื้ริหาร

หร่อการป็กครองรัฐตั�งแต่ในื่อด้ีตมีาจนื่กระที่ั�งถึึงในื่ป็ัจจุบื้ันื่ จึงย์ากที่ี�จะหลีกเลี�ย์งการให�ควิามีสำาคัญ
แก่เร่�องของหลักสาย์การบื้ังคับื้บื้ัญชานื่ี�ไป็ได้�