Page 19 - 45 2
P. 19
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
รองศาสตราจารย์์ ดร.โกวิิท วิงศ์สุรวิัฒน์์ 9
ควิามีหวิาด้ระแวิงวิ่าจะมีีการคิด้แข็งข�อก่อกบื้ฏิขึ�นื่ กษัตริย์์อาจส่งขุนื่นื่างที่ี�ไวิ�วิางใจไป็ป็กครองแที่นื่
เช่นื่ นื่ครราชสีมีา จันื่ที่บืุ้รี สงขลา
๔. เมัืองประเทศราช ค่อเมี่องที่ี�อย์ุธ์ย์าใช�กำาลังกองที่ัพเข�าตีและมีีชัย์ชนื่ะ สามีารถึบื้ังคับื้ให�
ย์อมีรับื้ในื่อำานื่าจของอย์ุธ์ย์าได้� แต่เนื่่�องจากเมี่องเหล่านื่ี�มีักอย์้่ห่างไกลจากราชธ์านื่ีมีาก จึงใช�วิิธ์ีการให�
ผู้้�ป็กครองเมี่องเด้ิมีเป็็นื่ผู้้�ป็กครองเมี่องนื่ั�นื่ต่อไป็ แต่ต�องแสด้งการย์อมีรับื้ในื่อำานื่าจของอย์ุธ์ย์า ซึ้ึ�ง
หนื่ึ�งในื่สัญลักษณ์ที่ี�สำาคัญก็ค่อการส่งเคร่�องราชบื้รรณาการ เช่นื่ ต�นื่ไมี�ที่อง ต�นื่ไมี�เงินื่ มีาให�อย์ุธ์ย์า
เป็็นื่ป็ระจำาตามีระย์ะเวิลาที่ี�กำาหนื่ด้
ที่วิ่าสิ�งที่ี�แตกต่างอย์่างชัด้เจนื่กับื้การป็กครองของอาณาจักรสุโขที่ัย์ก็ค่อการที่ี�สมีเด้็จ
พระรามีาธ์ิบื้ด้ีที่ี� ๑ ได้�สร�างระบื้บื้การป็กครองส่วินื่กลางขึ�นื่มีา ซึ้ึ�งสมีเด้็จพระเจ�าบื้รมีวิงศ์เธ์อ
กรมีพระย์าด้ำารงราชานืุ่ภาพ ที่รงอธ์ิบื้าย์วิ่าได้�จัด้การป็กครองเป็็นื่ ๔ แผู้นื่ก เรีย์กวิ่า เมี่อง (เวิีย์ง) วิัง
คลัง นื่า หร่อเรีย์กรวิมีกันื่วิ่า “จตุสด้มีภ์” แป็ลวิ่า หลักที่ั�ง ๔ สันื่นื่ิษฐานื่วิ่าจะเป็็นื่ตำารามีาแต่
อินื่เด้ีย์ ด้�วิย์ป็ระเที่ศอ่�นื่ที่ี�ใกล�เคีย์งกันื่ พมี่าก็ด้ี เขมีรก็ด้ี ตลอด้จนื่ชวิามีลาย์้ ก็แบื้่งเป็็นื่ ๔ แผู้นื่ก
ที่ำานื่องเด้ีย์วิกันื่ที่ั�งนื่ั�นื่ (สมีเด้็จพระเจ�าบื้รมีวิงศ์เธ์อ กรมีพระย์าด้ำารงราชานืุ่ภาพ, ๒๕๕๕ : ๖๙)
อนื่ึ�ง กรมีที่ั�ง ๔ ค่อ กรมีเมี่อง กรมีวิัง กรมีคลัง กรมีนื่า นื่ั�นื่มีีเสนื่าบื้ด้ีเป็็นื่ผู้้�บื้ังคับื้บื้ัญชา
๑. กรมีเมี่อง (หร่อกรมีเวิีย์ง) มีีหนื่�าที่ี�ด้้แลทีุ่กข์สุขของราษฎีรภาย์ในื่ราชธ์านื่ี โด้ย์จับื้
ผู้้�กระที่ำาผู้ิด้มีาสอบื้สวินื่ลงโที่ษ เสนื่าบื้ด้ีผู้้�รับื้ผู้ิด้ชอบื้กรมีนื่ี�เรีย์กวิ่า “ขุนเมัือง” หร่อ “ขุนเวิียง”
๒. กรมีวิัง มีีหนื่�าที่ี�รับื้ผู้ิด้ชอบื้ที่ั�งในื่เร่�องเกี�ย์วิกับื้ราชสำานื่ักและการพิจารณาพิพากษา
คด้ีควิามีต่าง ๆ เสนื่าบื้ด้ีที่ี�ด้้แลกรมีวิังมีีตำาแหนื่่งเป็็นื่ “ขุนวิัง”
๓. กรมีคลัง มีีหนื่�าที่ี�หาราย์ได้�ให�ที่างราชการเพ่�อนื่ำามีาใช�ในื่ย์ามีสงบื้และในื่ช่วิงสงครามี
เสนื่าบื้ด้ีป็ระจำากรมีคลังเรีย์กวิ่า “ขุนคลูัง”
๔. กรมีนื่า มีีหนื่�าที่ี�ด้้แลเกี�ย์วิกับื้การเกษตร ซึ้ึ�งเป็็นื่อาชีพหลักของป็ระชาชนื่ กรมีนื่าจะเป็็นื่
ผู้้�ออกสิที่ธ์ิในื่การถึ่อครองที่ี�ด้ินื่และคอย์เก็บื้ภาษีจากการที่ำาเกษตร เช่นื่ การเก็บื้ “หางข้าวิ” ค่อ ภาษี
ที่ี�เป็็นื่ข�าวิเป็ล่อกเอาไป็ใส่ฉางหลวิงเพ่�อใช�ในื่เวิลาสงครามี เสนื่าบื้ด้ีผู้้�ด้้แลกรมีนื่ามีีตำาแหนื่่ง “ขุนนา”
