Page 36 - Journal451

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
24 คดีีพญาระกา-บทเรียนจากประวััติิศาสติร์ไทย

maximum penalty under the Penal Code of Rattanakosin Era 127 (B.E. 2451).
The Phaya Raka case had a disruptive impact on the Thai administrative
system at that time, especially the work of the Ministry of Justice. It also
resulted in divisiveness in the royal family. Most significantly, King Chulalongkorn
was aggrieved at what had happened–a state of mind he personally
recorded as “critically wearing out his life”. What we learn from the
Phaya Raka case is that it represents a Thai historical evidence that should
be used as a case in point for consideration of reform and solution of
certain problems in Thailand’s judicial system today.

Keywords: Phaya Raka case, defamation, libel, King Chulalongkorn, Prince

Narathip Praphanpongse, Prince Ratchaburi Direkrit

บทน�า

คดีีพญาระกาเป็็นคดีีสำำาคัญในป็ระวััติิศาสำติร์ไทยคดีีหน่�ง เป็็นคดีีพิพาทในข้้อหาหมิ่ิ�นป็ระมิ่าท
โดียการโฆษณา เกิดีข้่�นเมิ่่�อ พ.ศ. ๒๔๕๓ ระหวั่างพระเจ้าบรมิ่วังศ์เธอ กรมิ่พระนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์

พระอนุชื่าในพระบาทสำมิ่เดี็จพระจุลจอมิ่เกล้าเจ้าอย่่หัวั กับพระเจ้าบรมิ่วังศ์เธอ กรมิ่หลวังราชื่บุรี
ดีิเรกฤทธิ� พระราชื่โอรสำในพระบาทสำมิ่เดี็จพระจุลจอมิ่เกล้าเจ้าอย่่หัวั

ในข้ณะเกิดีข้้อพิพาทนั�น พระเจ้าบรมิ่วังศ์เธอ กรมิ่พระนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ ทรงดีำารง
พระอิสำริยยศเป็็นพระเจ้าน้องยาเธอ กรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ สำ่วันพระเจ้าบรมิ่วังศ์เธอ

กรมิ่หลวังราชื่บุรีดีิเรกฤทธิ� ทรงเป็็นพระเจ้าล่กยาเธอ กรมิ่หมิ่่�นราชื่บุรีดีิเรกฤทธิ� ติำาแหน่งเสำนาบดีี
กระทรวังยุติิธรรมิ่ ซึ่่�งติ่อมิ่าไดี้รับการถวัายพระสำมิ่ัญญาวั่า “พระบิดีาแห่งกฎหมิ่ายไทย”

พระเจ้าบรมิ่วังศ์เธอ กรมิ่พระนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ เป็็นเจ้านายคนสำำาคัญพระองค์หน่�ง
เคยทรงดีำารงติำาแหน่งรองอธิบดีีในกรมิ่พระคลังมิ่หาสำมิ่บัติิและรองเสำนาบดีีกระทรวังพระคลัง

มิ่หาสำมิ่บัติิ ทรงเป็็นกวัีที�สำำาคัญในสำมิ่ัยรัตินโกสำินทร์ และทรงก่อติั�งโรงละครป็รีดีาลัยอันเป็็นติ้น
แบบแผินข้องละครร้องที�เล่นกันมิ่าจนทุกวัันนี� จ่งทรงไดี้รับยกย่องวั่าเป็็นบรมิ่คร่แห่งละครร้อง

และทรงเป็็นติ้นราชื่สำกุล วัรวัรรณ
คดีีนี�มิ่ีสำาเหติุสำ่บเน่�องมิ่าจากกรณีพัก หร่อพักติร์ หร่อภัักติร์ ซึ่่�งเป็็นนางละครและเป็็น

หมิ่่อมิ่คนหน่�งข้องกรมิ่หมิ่่�นนราธิป็ป็ระพันธ์พงศ์ เกิดีควัามิ่คับแค้นใจที�ถ่กติบติีจ่งหลบหนีไป็จากวััง