Page 74 - lifelong education
P. 74
Education through the Five Aggregations
ขันธ์ แป็ลว่า กอง ขันธ์ ๕ คั่อ ๑) ร้ป็ขันธ์ กองแห่งร้ป็ ๒) เวที่นาขันธ์
กองแห่งเวที่นา ๓) สำัญ่ญ่าขันธ์ กองแห่งสำัญ่ญ่า ๔) สำังขารขันธ์ กองแห่งสำังขาร
และ ๕) วิญ่ญ่าณ์ขันธ์ กองแห่งวิญ่ญ่าณ์ ขันธ์ ๕ ย่่อลงเป็็น ๒ ขันธ์ คั่อ
ร้ป็ขันธ์และนามขันธ์ เรีย่กโดย่ย่่อว่า ร้ป็และนาม หร่อร้ป็นาม ร้ป็ขันธ์คั่อ
ร้ป็ นามขันธ์คั่อเวที่นา สำัญ่ญ่า สำังขาร และวิญ่ญ่าณ์ นามขันธ์ ๔ นี�สำรุป็ลง
เป็็นจัิตและเจัตสำิก จัิตคั่อวิญ่ญ่าณ์ขันธ์ เจัตสำิกคั่อ ๓ นามขันธ์ที่ี�เหล่อ จัิตคั่อ
สำภาพื่ที่ี�ร้�สำึกนึกคัิดและเสำวย่อารมณ์์ต่าง ๆ เป็็นองคั์ป็ระกอบสำำาคััญ่ของชีีวิต
สำ่วนเจัตสำิกคั่อคัุณ์สำมบัติของจัิต ที่ำาหน�าที่ี�ป็รุงแต่งจัิตให�คัิดดี คัิดชีั�ว เป็็นต�น
จัึงต�องศึึกษาอบรมเพื่่�อพื่ัฒนาจัิตให�คัิดดี ไม่คัิดชีั�ว ดังที่ี� สำาโรชี บัวศึรี อธิบาย่
ไว�ว่า มนุษย่์โดย่ธรรมชีาติหร่อขันธ์ ๕ นั�นสำร�างโลภะ โที่สำะ โมหะ ให�แก่
ตัวเองที่ั�งสำิ�น สำิ�งเหล่านี�ที่ำาให�เกิดป็ัญ่หาร�าย่แรงขึ�นแก่มนุษย่์และสำังคัมมนุษย่์
ดังนั�น “...การศึึกษา คืือ การพััฒนาขัันธ์์ ๕ เพัื�อว่่าโลภะ โทสะ โมหะ
(อกุศึลมูล) จะไดู้ลดูน้อยถอยไปหรือหมดูไปในท่�สุดู และไดู้บรรลุชี่ว่ิตท่�ดู่...”
สำมเด็จัพื่ระพืุ่ที่ธโฆษาจัารย่์ (ป็.อ. ป็ยุ่ตฺโต) อธิบาย่สำรุป็ได�ว่า ขันธ์ ๕ คั่อ
สำ่วนป็ระกอบ ๕ หมวดที่ี�รวมเข�าเป็็นหน่วย่รวมคั่อชีีวิต ได�แก่
๑. ร้ป็ขันธ์ สำ่วนที่ี�เป็็นร้ป็ ร่างกาย่ พื่ฤติกรรม และคัุณ์สำมบัติต่าง ๆ
ของสำ่วนที่ี�เป็็นร่างกาย่ สำ่วนป็ระกอบฝ่่าย่ร้ป็ธรรมที่ั�งหมด สำิ�งที่ี�เป็็นร่าง
พื่ร�อมที่ั�งคัุณ์และอาการ (corporeality)
๒. เวที่นาขันธ์ สำ่วนที่ี�เป็็นการเสำวย่รสำอารมณ์์ คัวามร้�สำึกสำุข ทีุ่กข์
หร่อเฉย่ ๆ (feeling; sensation)
๓. สำัญ่ญ่าขันธ์ สำ่วนที่ี�เป็็นคัวามกำาหนดหมาย่ คัวามกำาหนดได�หมาย่ร้�
ในอารมณ์์ ๖ (perception)
๔. สำังขารขันธ์ สำ่วนที่ี�เป็็นคัวามป็รุงแต่ง, สำภาพื่ที่ี�ป็รุงแต่งจัิตให�ดีหร่อชีั�ว
หร่อเป็็นกลาง ๆ (mental formation)
๕. วิญ่ญ่าณ์ขันธ์ สำ่วนที่ี�เป็็นคัวามร้�แจั�งอารมณ์์ คัวามร้�อารมณ์์ที่าง
อาย่ตนะที่ั�ง ๖ (consciousness)
56
14/5/2568 BE 09:35
_25-0243(001-272)P5.indd 56 14/5/2568 BE 09:35
_25-0243(001-272)P5.indd 56
