Page 91 - วารสาร 48-1
P. 91
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
รองศาสตราจารย์์ ดร.นววรรณ พัันธุุเมธุา 81
วิตกี่วิจั�รณ์
เหตุใด้จั่งเติมีท้ายคำำา วิตกู เป็น วิตกูวิจัารณ์
วิตกู และ วิจัารณ์ ต่างเป็นหน่�งในอื่งคำ์ฌาน
ใน พจนัานัุกรมพุทธ์ศิาสำนั์ ให้คำวามีหมีายขอื่ง วิตกู ว่า คำวามีตร่กู, กูารยกูจัิตข่�นสีู่่อื่ารมีณ์
และให้คำวามีหมีายขอื่ง วิจัาร ว่า คำวามีตรอื่ง, กูารพิจัารณาอื่ารมีณ์ ทั�งยังให้คำวามีหมีายขอื่ง ฌาน
ว่า
ฌ�น กูารเพ่งอื่ารมีณ์จันใจัแน่วแน่เป็นอื่ัปปนาสี่มีาธิ, ภาวะจัิตสี่งบประณีต
ซ้ำ่�งมีีสี่มีาธิเป็นอื่งคำ์ธรรมีหลักู; ฌาน ๔ คำ่อื่
๑. ปฐมีฌาน มีีอื่งคำ์ ๕ (วิตกี่ วิจั�ร ปีติ สีุ่ข้ เอกี่ัคำคำต�)...
[พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต), ๒๕๓๑ : ๖๐]
วิตกู กูับ วิจัาร ต่างเป็นหน่�งในอื่งคำ์ฌาน และมีีพยางคำ์ต้นเหมี่อื่นกูัน นี�อื่าจัเป็นเหตุให้ผัู้ใช้้
ภาษาเติมีท้าย วิตกู เป็น วิตกูวิจัารณ์
สี่ลบไสี่ล
เหตุใด้จั่งเติมีท้ายคำำา สี่ลบ เป็น สี่ลบไสี่ล คำำาว่า ไสี่ล ไมี่มีีคำวามีหมีาย เพียงแต่เสี่ียงเหมี่อื่นกูับ
ไศิล ซ้ำ่�งแปลว่า เขาหิน
คำำาว่า สี่ลบไสี่ล มีีใช้้มีาอื่ย่างน้อื่ยตั�งแต่สี่มีัยต้นรัตนโกูสี่ินทร์ พบในพจันานุกูรมีฉุบับต่าง ๆ ทั�ง
สำัพะ พะจะนัะพาสำาไท ศิริพจนั์ภาษาไทย์ และ อักข์ราภิธ์านัศิรับัท์ เขียนเหมี่อื่นกูันหมีด้ คำ่อื่ใช้้ไมี้มีลาย
อื่ย่างไรกู็ด้ี หากูพิจัารณาจัากูคำวามีหมีาย ไหล ใน สี่ลบไสี่ล น่าจัะเป็นคำำาเด้ียวกูับ ใหล
ในหลงใหล ซ้ำ่�งใช้้ไมี้มี้วน ด้ังที�มีีกูาพย์ว่า
ผัู้ใหญ่่หาผั้าใหมี่ ให้สี่ะใภ้ใช้้คำล้อื่งคำอื่
ใฝ่ใจัเอื่าใสี่่ห่อื่ มีิหลงใหลใคำรขอื่ดู้
ใหล ที�ใช้้ไมี้มี้วนนี�หมีายถ้่ง ละเมีอื่ ตรงกูับภาษาตระกููลไทบางภาษา เช้่น
ภาษาไทพ่าเกู่ เหลอื่–อื่ = ละเมีอื่ (ทั�งพูด้และกูระทำา)
น้อื่นเหลอื่–อื่ = นอื่นละเมีอื่
ภาษาไทขาว เหล่อื่–อื่ = ละเมีอื่
นอื่นเหล่อื่–อื่ = นอื่นละเมีอื่
