Page 35 - วารสาร 48-1

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำาเนีีย์ง เลื่่�อมใส 25

ภทันติะ มีห็ากวี แลัะมีห็าวาทิน (Johnston, 1995: 124) เชื�อกันว่าอัศวโฆษมีีชีวิติร่วมีสมีัย่กับ

พระเจ้้ากนิษกะแห็่งราชวงศ์กุษาณะซ์ึ�งขึ�นครองราชย่์ใน ค.ศ. ๑๒๐ (Smith, 1967: 272) แลัะเป็นผูู้้มีี

บทบาทสำาคัญคนห็นึ�งในยุ่คเริ�มีติ้นของนิกาย่มีห็าย่าน มีีผู้ลังานทั�งด่้านปรัชญาศาสนา บทลัะคร แลัะ
กวีนิพนธ์ ผู้ลังานที�สำาคัญทางปรัชญาแลัะศาสนา เช่น สูตราลังการะ มหายานัศิรัทโธตปาทะ วฺัชิรสูจี
คีัณฑิีสโตตระ บทลัะคร เช่น ราษฏรปาละ ศิาริปุตรปรกรณัม แลัะที�เป็นกวีนิพนธ์ เช่น มหากาพย์

เสานัทรนัันัทะ มหากาพย์พุทธจริต (เจ้าธรี, ๒๕๔๔ : ๓๑–๓๖).

อัศวโฆษแติ่งมีห็ากาพย่์พุทธจ้ริติโด่ย่แบ่งเนื�อห็าเป็น ๒๘ สรรค ด่ังนี� สรรคที� ๑ ว่าด่้วย่
๔
การประสูติิของพระผูู้้มีีพระภาค สรรคที� ๒ ว่าด่้วย่การประทับอยู่่ในพระราชวังฝี่าย่ใน สรรคที� ๓ ว่าด่้วย่
การเกิด่ความีสังเวช สรรคที� ๔ ว่าด่้วย่การขจ้ัด่ความีห็ลังให็ลัสติรี สรรคที� ๕ ว่าด่้วย่การเสด่็จ้ออกผู้นวช

สรรคที� ๖ ว่าด่้วย่การกลัับนครของฉันทกะ สรรคที� ๗ ว่าด่้วย่การเสด่็จ้เข้าสู่ป่าบำาเพ็ญติบะ สรรคที� ๘

ว่าด่้วย่การพิลัาปรำาพันของพระสนมีฝี่าย่ใน สรรคที� ๙ ว่าด่้วย่การติิด่ติามีค้นห็าพระกุมีาร สรรคที� ๑๐
ว่าด่้วย่การเข้าเฝี้าของพระเจ้้าเศรณย่ะ สรรคที� ๑๑ ว่าด่้วย่การขจ้ัด่ความีห็ลังให็ลัในกามี สรรคที� ๑๒
ว่าด่้วย่ทรรศนะของพระมีุนีอราฑิะ สรรคที� ๑๓ ว่าด่้วย่การชนะมีาร สรรคที� ๑๔ ว่าด่้วย่การบรรลัุ

ความีเป็นพระพุทธเจ้้า สรรคที� ๑๕ ว่าด่้วย่การประกาศพระธรรมีจ้ักร สรรคที� ๑๖ ว่าด่้วย่ธารศรัทธา

แห็่งพุทธสาวก สรรคที� ๑๗ ว่าด่้วย่การบรรพชาของมีห็าสาวก สรรคที� ๑๘ ว่าด่้วย่การโปรด่เศรษฐี
อนาถึปิณฑิทะ สรรคที� ๑๙ ว่าด่้วย่การโปรด่พระพุทธบิด่าแลัะพระโอรส สรรคที� ๒๐ ว่าด่้วย่
การรับพระวิห็ารเชติวัน สรรคที� ๒๑ ว่าด่้วย่สาย่ธารแห็่งการบรรพชา สรรคที� ๒๒ ว่าด่้วย่การเสด่็จ้เย่ือน

อัมีรปาลัีวัน สรรคที� ๒๓ ว่าด่้วย่การปลังพระชนมีายุ่สังขาร สรรคที� ๒๔ ว่าด่้วย่พระมีห็ากรุณาติ่อ

กษัติริย่์ลัิจ้ฉวี สรรคที� ๒๕ ว่าด่้วย่ระห็ว่างวิถึีสู่นิรวาณ สรรคที� ๒๖ ว่าด่้วย่มีห็าปรินิรวาณ สรรคที� ๒๗
ว่าด่้วย่สดุ่ด่ีพระนิรวาณ สรรคที� ๒๘ ว่าด่้วย่การแจ้กพระบรมีสารีริกธาติุ (Johhston, 1995)

๔ ติัวบทมหากาพย์พุทธจริตด่ั�งเด่ิมีมีีทั�งห็มีด่ ๒,๑๐๙ โศลัก แติ่ติ้นฉบับภาษาสันสกฤติได่้สูญห็าย่ไปมีากกว่าครึ�ง เห็ลัือติ้นฉบับภาษา
สันสกฤติเฉพาะสรรคที� ๑-๑๔ เท่านั�น แมี้สรรคที� ๑๔ ก็มีีไมี่ครบทุกโศลัก ส่วนสรรคที� ๑๕-๒๘ ไมี่พบร่องรอย่ติ้นฉบับภาษาสันสกฤติ
เห็ลัืออยู่่เลัย่ ด่ังนั�น เมีื�อ อี. เอช. จ้อห็์นสติัน (E. H. Johnston) แปลัติัวบทมหากาพย์พุทธจริตเป็นภาษาอังกฤษจ้ึงได่้สืบห็าส่วนที�
ขาด่ห็าย่จ้ากฉบับแปลัภาษาจ้ีนแลัะทิเบติแลั้วนำามีาเพิ�มีเติิมีจ้นทำาให็้เนื�อเรื�องทั�งห็มีด่ครบบริบูรณ์