Page 33 - วารสาร 48-1
P. 33
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำาเนีีย์ง เลื่่�อมใส 23
ที�ติรงกันข้ามีกับคัมีภีร์บางเลั่มี เช่น คัมีภีร์มีห็าวัสติุแลัะคัมีภีร์ลัลัิติวิสติระซ์ึ�งมีีการ
ด่ำาเนินเรื�องอย่่างสับสนแลัะไมี่เป็นระเบีย่บ…อัศวโฆษเป็นกวีมีากกว่าที�จ้ะเป็นภิกษุ
อย่่างน้อย่ก็ในมีห็ากาพย่์พุทธจ้ริติเลั่มีนี�
ความีน่าสนใจ้ของเนื�อห็ามหากาพย์พุทธจริต คือ การนำาเสนอพุทธประวัติิติามีคติิพุทธศาสนา
นิกาย่สรวาสติิวาท แติกติ่างจ้ากพุทธประวัติิที�แติ่งเป็นภาษาบาลัีติามีคติินิกาย่เถึรวาททั�วไปด่ัง
๒
เนื�อเรื�องแสด่งให็้เห็็นว่าพระประวัติิของพระพุทธเจ้้าผู้สานด่้วย่อิทธิฤทธิ�ปาฏิิห็าริย่์มีากมีาย่ เนื�อห็า
มหากาพย์พุทธจริตมีีความีเกี�ย่วข้องทั�งศาสนาแลัะเรื�องราวทางประวัติิศาสติร์จ้ึงอาจ้จ้ัด่เป็นวรรณคด่ี
สันสกฤติประเภทอาคมี (คัมีภีร์ทางศาสนา) ห็รืออิติิห็าส (คัมีภีร์ทางประวัติิศาสติร์แลัะประเพณีที�
สืบทอด่กันมีา) ก็ได่้ อย่่างไรก็ติามี โด่ย่เห็ติุที�มหากาพย์พุทธจริตรจ้นาขึ�นในรูปแบบของกวีนิพนธ์
๓
ซ์ึ�งใช้ฉันทลัักษณ์มีีกำาห็นด่กฎเกณฑิ์ คำาที�ใช้ก็มีีลัักษณะพิเศษกว่าคำาพูด่ทั�วไป ด่ังนั�น มหากาพย์
พุทธจริตจ้ึงอาจ้จ้ัด่เป็น “กาวฺย่” ก็ได่้เช่นกัน ซ์ึ�งเมีื�อจ้ัด่ให็้ลัะเอีย่ด่ลังไปก็จ้ะเป็นวรรณคด่ีประเภท
ปทฺย่–ศฺรวฺย่–กาวฺย่ คือเป็นกาพย่์ (กาวฺย่) ที�แติ่งเป็นบทร้อย่กรอง (ปทฺย่) โด่ย่มีีวัติถึุประสงค์เพื�อการฟััง
(ศฺรวฺย่) แลัะด่้วย่เห็ติุที�มหากาพย์พุทธจริตมีีเนื�อห็าค่อนข้างย่าว อัศวโฆษจ้ึงเรีย่กงานประพันธ์ชิ�นนี�ว่า
มีห็ากาพย่์ด่ังข้อความีท้าย่สรรคที� ๑ ว่า “อิติิ พุทฺธจ้ริเติ มีห็ากาเวฺย่ ภควติฺปฺรสูติิรฺนามี ปฺรถึมีะ สรฺคะ”
(Johnston, 1995: 11) แปลัว่า “สรรคที� ๑ ชื�อภควัติประสูติิ (การประสูติิของพระผูู้้มีีพระภาค)
ในมหากาพย์พุทธจริตจ้บเพีย่งเท่านี�” (จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๕๗)
มหากาพย์พุทธจริตมีีความีโด่ด่เด่่นเกี�ย่วกับบทพรรณนาธรรมีชาติิอย่่างมีาก ในทางวรรณคด่ีนั�น
ธรรมีชาติิมีักเป็นองค์ประกอบทางวรรณศิลัป์ที�สำาคัญ เพราะทำาให็้เนื�อเรื�องสมีจ้ริง มีีสีสัน ธรรมีชาติิ
จ้ะถึูกนำาไปเชื�อมีโย่งเข้ากับการพรรณนาสถึานที� ติัวลัะคร แลัะการสื�อสัจ้ธรรมีของชีวิติได่้อย่่างแย่บคาย่
ฉะนั�น ในมีห็ากาพย่์เรื�องเย่ี�ย่มีทั�งห็ลัาย่กวีจ้ึงแสด่งฝี่มีือการพรรณนาฉากธรรมีชาติิอย่่างสุด่ฝี่มีือ ด่ังที�
ทัณฑิิณซ์ึ�งเป็นกวีแลัะนักวรรณคด่ีในปลัาย่คริสติ์ศติวรรษที� ๗ กลั่าวว่า กวีนิพนธ์ที�ได่้รับย่กย่่องว่าเป็น
๒ นิกาย่สรวาสติิวาทเป็นนิกาย่แย่กมีาจ้ากนิกาย่เถึรวาทในสมีัย่พุทธศติวรรษที� ๓ มีีพระไติรปิฎกพร้อมีอรรถึกถึาโด่ย่สมีบูรณ์ของตินเอง
นิกาย่นี�ไมี่เคร่งครัด่ในการรักษาติัวบทห็รือความีห็มีาย่ของพระไติรปิฎก ถึือห็ลัักปรัชญาในอภิธรรมีเป็นสำาคัญ แลัะมีีห็ลัักบางประการ
ไมี่เห็มีือนกับของฝี่าย่เถึรวาท
๓ วรรณคด่ีสันสกฤติแบ่งออกเป็น ๔ ประเภท คือ ๑) อาคมี (คัมีภีร์ทางศาสนา) เช่น คัมีภีร์พระเวท พราห็มีณะ ปุราณะ พระไติรปิฎก
๒) อิติิห็าส (คัมีภีร์ทางประวัติิศาสติร์แลัะประเพณีที�สืบทอด่กันมีา) เช่น รามีาย่ณะ มีห็าภารติะ ๓) ศาสฺติฺร (คัมีภีร์วิชาการสาขาติ่าง ๆ ) เช่น
ติำาราอัษฏิาธย่าย่ี ติำาราด่าราศาสติร์ ติำาราโห็ราศาสติร์ แลัะ ๔) กาวฺย่ (กวีนิพนธ์ห็รือบทประพันธ์ที�อยู่่ในรูปของศิลัปะ เช่น เมีฆทูติ
ศกุนติลัา
