Page 30 - 46-2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๔
22 การคุ้้�มคุ้รองมรดกหรือทรัพย์์สิินทางวััฒนธรรมจากการเคุ้ลื่ื�อนย์�าย์ข้�ามแดนตามกฎหมาย์ระหวั่างประเทศ

อาณานิคุ้มโดย์เฉพาะจากทวั่ป็เอเช้่ย์ แอฟริกา แลื่ะต้ะวัันออกกลื่างไป็สิู่ดินแดนของเจ�าอาณานิคุ้ม

จากทวั่ป็ย์้โรป็ แลื่ะต้กอย์ู่ในการคุ้รอบคุ้รองของทั�งหน่วัย์งานของรัฐหรือภาคุ้เอกช้น จนทำาให�อาจ
พบได�จำานวันมหาศัาลื่ในต้ลื่าดศัิลื่ป็ะแลื่ะวััต้ถุ้โบราณของรัฐเจ�าอาณานิคุ้ม แม�ในป็ัจจ้บันการนำา

ทรัพย์์สิินทางวััฒนธรรมออกจากดินแดนของรัฐต้�นกำาเนิดอย์่างผิิดกฎหมาย์ก็ย์ังคุ้งดำาเนินไป็อย์่าง
ต้่อเนื�อง ดังต้ัวัอย์่างของป็ระเทศัอิรัก ดังนั�นต้ั�งแต้่หลื่ังย์้คุ้อาณานิคุ้ม รัฐทั�งหลื่าย์โดย์เฉพาะอย์่างย์ิ�ง

รัฐซึ่ึ�งเคุ้ย์ต้กเป็็นอาณานิคุ้มจึงแสิวังหาการได�รับกลื่ับคุ้ืนของมรดกทางวััฒนธรรมเหลื่่านั�นแลื่ะพย์าย์าม
หาทางป็้องกันการสิูญเสิ่ย์ไป็อ่ก อันทำาให�ต้�องย์ับย์ั�งหรือบรรเทาการเคุ้ลื่ื�อนย์�าย์ทรัพย์์สิินทางวััฒนธรรม

ไป็สิู่ต้ลื่าดศัิลื่ป็วััต้ถุ้รวัมถุึงสิถุาบันทางวััฒนธรรมต้่าง ๆ เช้่น พิพิธภัณฑ์์ สิถุาบันการศัึกษา
จากการท่�ต้ลื่าดศัิลื่ป็ะเหลื่่าน่�ม่ลื่ักษณะเป็็นต้ลื่าดระหวั่างป็ระเทศัซึ่ึ�งคุ้�าขาย์สิินคุ้�าจาก

ต้่างป็ระเทศัทำาให�การใช้�มาต้รการทางกฎหมาย์ภาย์ในของแต้่ลื่ะรัฐไม่อาจย์ับย์ั�งหรือแก�ไขป็ัญหาน่�ได�
๑
เพราะฉะนั�นจึงต้�องอาศััย์คุ้วัามร่วัมมือระหวั่างป็ระเทศัในการแก�ไขแลื่ะบรรเทาป็ัญหาในเรื�องน่� วัิธ่การ
สิำาคุ้ัญป็ระการหนึ�งคุ้ือการกำาหนดมาต้รการทางกฎหมาย์โดย์ผิ่านการทำาคุ้วัามต้กลื่งระหวั่างป็ระเทศั
ซึ่ึ�งสินธิสิัญญาท่�สิำาคุ้ัญฉบับแรกเพื�อคุ้้�มคุ้รองทรัพย์์สิินทางวััฒนธรรมได�แก่ สินธิสิัญญากร้งเฮก

คุ้.ศั. ๑๙๕๔ ซึ่ึ�งม่วััต้ถุ้ป็ระสิงคุ้์ในการให�คุ้วัามคุ้้�มคุ้รองมรดกทางวััฒนธรรม โดย์ม่ขอบเขต้การใช้�บังคุ้ับ
ในสิถุานการณ์สิงคุ้ราม แลื่ะคุ้รอบคุ้ลื่้มทั�งทรัพย์์สิินท่�เป็็นสิังหาริมทรัพย์์แลื่ะอสิังหาริมทรัพย์์ แลื่ะม้่งห�าม

แลื่ะป็้องกันการทำาลื่าย์ลื่�าง ป็ลื่�นสิะดมโดย์เฉพาะจากดินแดนท่�ถุูกย์ึดคุ้รองในช้่วังสิภาวัะขัดแย์�งทาง
ทหารรวัมถุึงการกำาหนดพันธกรณ่ให�สิ่งกลื่ับคุ้ืนทรัพย์์สิินเหลื่่าน่�ไวั�ด�วัย์ อย์่างไรก็ด่ ในช้่วังสิันต้ิ องคุ้์การ

ย์ูเนสิโกซึ่ึ�งเป็็นองคุ้์การระหวั่างป็ระเทศัระดับสิากลื่ในเคุ้รือขององคุ้์การสิหป็ระช้าช้าต้ิเข�ามาม่บทบาท
สิำาคุ้ัญย์ิ�งในการผิลื่ักดันให�ม่การออกมาต้รการคุ้้�มคุ้รองแลื่ะป็้องกันมรดกทางวััฒนธรรมโดย์การทำา

ข�อมต้ิหลื่าย์ฉบับท่�ม่ผิลื่เป็็นการแนะนำารัฐสิมาช้ิกให�นำาไป็ป็ฏิิบัต้ิแลื่ะสินับสิน้นการจัดทำาคุ้วัามต้กลื่ง
ระหวั่างป็ระเทศัท่�ม่คุ้่าบังคุ้ับทางกฎหมาย์เพื�อกำาหนดหน�าท่�ให�รัฐร่วัมมือกันในการแก�ไขป็ัญหาน่� ดังนั�น

จึงสิมคุ้วัรศัึกษาโดย์เริ�มจากอน้สิัญญา คุ้.ศั. ๑๙๗๐ วั่าด�วัย์วัิธ่การห�ามแลื่ะป็้องกันการนำาเข�า การสิ่งออก

แลื่ะการโอนกรรมสิิทธิ�ท่�ผิิดกฎหมาย์ของทรัพย์์สิินทางวััฒนธรรม (Prott, 1983 : 333-351) แลื่ะ
อน้สิัญญา คุ้.ศั. ๑๙๙๕ วั่าด�วัย์วััต้ถุ้ทางวััฒนธรรมซึ่ึ�งถุูกขโมย์หรือสิ่งออกอย์่างผิิดกฎหมาย์ ซึ่ึ�งฉบับแรก

๑ ดูต้ัวัอย์่างคุ้วัามย์้่งย์ากในกรณ่ของไทย์สิำาหรับการต้ิดต้ามเพื�อการนำากลื่ับคุ้ืนทับหลื่ังป็ราสิาทหนองหงสิ์แลื่ะทับหลื่ังป็ราสิาทเขาโลื่�นจาก
สิหรัฐอเมริกา แลื่ะคุ้วัามพย์าย์ามต้่อเนื�องสิำาหรับพระพ้ทธรูป็โบราณซึ่ึ�งสิร�างขึ�นในช้่วังคุ้ริสิต้์ศัต้วัรรษท่� ๗–๑๖ อ่กราวั ๑๓ ช้ิ�น ใน
มติชินัรายวัันั “แกะรอย์ภารกิจต้ิดต้ามสิมบัต้ิแห่งช้าต้ิ...เสิ�นทางจากอเมริกากลื่ับสิู่มาต้้ภูมิ”, วัันท่� ๑๒ เมษาย์น พ.ศั. ๒๕๖๔ หน�า ๑๓

(Prott, 1983 : 333-351)

2/12/2565 BE 14:44
_22-0789(020-037)2.indd 22 2/12/2565 BE 14:44
_22-0789(020-037)2.indd 22