Page 212 - 47-2
P. 212
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
202 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
น่างสู่าวกน่กวลีี ช่ชัยยะ
ภาคีีสมาชิิก สำานัักธรรมศาสตร์และการเมือง
ราชิบััณฑิิตยสภา
บทคััดย่่อ
ตราตำาแหน่่งของเสน่าบดีีและขุน่น่างที่ี�ใช้้ใน่การบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ต้�งแต่สมั้ย
อยุธยาถึึงสมั้ยร้ตน่โกสิน่ที่ร์ โดียพระธรรมันู่ญใน่กฎหมัายตราสามัดีวงไดี้กำาหน่ดีถึึงอำาน่าจหน่้าที่ี�
ใน่การใช้้ตราประจำาตำาแหน่่งของขุน่น่างตำาแหน่่งต่าง ๆ เพ่�อปฏิิบ้ติหน่้าที่ี�ราช้การ เมั่�อย้งไมั่มัี
การลงน่ามัใน่หน่้งส่อส้�งราช้การหร่อหน่้งส่อราช้การที่้�วไป การประที่้บตราตำาแหน่่งจึงสำาคั้ญยิ�ง
ที่ี�แสดีงให้เห็น่ถึึงอำาน่าจหน่้าที่ี�และคัวามัแที่้จริงของเอกสารราช้การเร่�องน่้�น่ ๆ ซึ่ึ�งพ้ฒน่า
มัาเป็น่การลงน่ามัและประที่้บตรากำาก้บ จน่ถึึงการลงน่ามัโดียไมั่มัีการประที่้บตรา การใช้้ตรา
ตำาแหน่่งของเสน่าบดีีและขุน่น่างใน่หน่้าที่ี�ราช้การต่าง ๆ ไดี้ใช้้มัาจน่ถึึงหล้งเปลี�ยน่แปลง
การปกคัรองแผ่่น่ดีิน่ พ.ศ. ๒๔๗๕ ต่อมัาการใช้้ตราตำาแหน่่งไดี้พ้ฒน่ามัาเป็น่การใช้้เคัร่�องหมัาย
ราช้การ แต่อย่างไรก็ตามัย้งคังมัีการใช้้ตราประจำาตำาแหน่่งประกอบการลงน่ามัใน่ตำาแหน่่งราช้การ
บางตำาแหน่่งโดียส่บที่อดีมัาจากใน่อดีีต ร่องรอยของตราตำาแหน่่งจำาน่วน่มัากย้งคังปรากฏิใน่
เคัร่�องหมัายราช้การของหน่่วยงาน่ที่ี�มัีประว้ติคัวามัเป็น่มัาและอำาน่าจหน่้าที่ี�ส่บเน่่�องมัาอย่าง
ยาวน่าน่ เหตุการณ์์ต่าง ๆ เกี�ยวก้บการใช้้ตราตำาแหน่่งใน่ที่างราช้การที่ี�ปรากฏิเป็น่หล้กฐาน่ที่าง
ประว้ติศาสตร์จึงสะที่้อน่ให้เห็น่ถึึงระบบและวิธีการบริหารราช้การอ้น่แสดีงให้เห็น่ถึึง
วิว้ฒน่าการของการบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ หน่้งส่อที่ี�ประที่้บตราตำาแหน่่งต่าง ๆ จึงเป็น่
หล้กฐาน่ที่างประว้ติศาสตร์ที่ี�สำาคั้ญใน่การศึกษาถึึงอำาน่าจหน่้าที่ี�และการบริหารราช้การ
ใน่ระบบราช้การไที่ยใน่แต่ละช้่วงเวลาของอดีีตไดี้เป็น่อย่างดีี
คัำ�สำำ�คััญ : ตราตำาแหน่่ง พระธรรมันู่ญ เคัร่�องหมัายราช้การ
