Page 170 - 47-2
P. 170
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
160 ทาสในสมััยสุโขทัย ไมั่มัีจริิงหริือ
อักขีราภิธานัศรับัท์ ของนัายแพทย์ ด็ี. บี. บรัด็เลย์ ให้ค้วามหมายค้ำาว่า “ข้า” หลายอย่าง
“ข้าใชิ้ ค้ือ ค้นัทาษชิายหญิงสำาหรับใชิ้สรอย” ข้าทาษ ค้ือที�เปนับ่าวชิายหญิง, ที�เขาชิ่วยมาด็้วย
เงินัสำาหรับใชิ้การงานัทั�งปวง” (Bradley, ๒๕๑๔ : ๖๘)
หนัังสือ สำัพะ พะจะนัะ ภาสำาไท ของ ชิอง-บาต่ิสต่์ ปาเลอกัว (D. J. B. Pallegoix)
ให้ค้วามหมายค้ำาว่า “ข้า” ในั ๒ ค้วามหมาย ค้ือ I, We (ค้ือ ฉันั, เรา) (Pallegoix, ๒๕๔๒ : ๒๖๒) และ
Slave, servant, maid servant ค้ือ ทาส, ค้นัใชิ้, ค้นัใชิ้หญิง ค้ำาว่า “ข้าไท” ให้ค้วามหมายว่า
Servants, slaves (ค้ือ ค้นัใชิ้, ทาส) (Pallegoix, ๒๕๔๒ : ๒๖๓) และได็้กล่าวถึงค้ำาว่า “ข้าไท”
อีกในัล้กค้ำาของค้ำาว่า “ไท..” โด็ยให้ค้วามหมายว่า Slave, servant (ค้ือ ทาส, ค้นัใชิ้) พร้อมกับมี
ต่ัวอย่างวลี “ไม่เป็นัข้าเป็นัไท” โด็ยให้ค้วามหมายว่า “He is not a slave, he is not dependent
on another” (ค้ือ เขาไม่ใชิ่ทาส, เขาไม่ได็้ขึ�นักับใค้ร ค้ือ เป็นัอิสระ) (Pallegoix, ๒๕๔๒ : ๗๘๘)
หนัังสือ ศริพจนั์ภาษาไทย์ พจนัานัุกรมไทย-ฝรั�งเศส-อังกฤษ ของ ชิอง-หลุยส์ เวย์
(Bishop J. L. Vey) ซื้ึ�งปรับปรุงจากหนัังสือภาษาอังกฤษ ชิื�อ Siamese French English
Dictionary เป็นัชิื�อภาษาไทยว่า สำัพะ พะจะนัะ ภาสำาไท ของ D. J. B. Pallegoix ให้ค้วามหมาย
ค้ำาว่า “ข้า Slave, servant, maid servant” (Vey, 1896 : 207) “ข้าไทย Slave servant”
(Vey, 1896 : 1003) ค้ือ ทาส, ค้นัใชิ้, ค้นัใชิ้หญิง และทาส, ค้นัใชิ้ ต่ามลำาด็ับ ค้ำาว่า “ทาษา Servant,
slave ค้ือ ค้นัใชิ้, ทาส ค้ำาว่า ทาษา ทาษี Male and female servants” ค้ือ ค้นัใชิ้ชิายหญิง ค้ำาว่า
“ทาษี Maid, servant, female slave” (Vey, 1896 : 1023-1024) ค้ือ ค้นัใชิ้หญิง ทาสหญิง ค้ำาว่า
“ทาส Slave”
จะได็้เห็นัว่า ส่วนัใหญ่มีค้ำาแปลของค้ำาว่า ข้า และ ทาส ค้ือ ทาส (ทาษ), ค้นัใชิ้ (ค้นัรับใชิ้),
บ่าว, บ่าวไพร่ และมีการแปลว่า เสนัา, อำามาต่ย์, ต่้, เรา, ฉันั ซื้ึ�งนั่าจะหมายถึงว่า ผู้้้พ้ด็ ผู้้้ใชิ้ค้ำาว่า ข้า
เป็นัใค้ร
คำาวุ่า “ข้า” และบริิบท ในศิลาจาริึกสมััยสุโขทัย
ปัจจุบันัมีการค้้นัพบศิลาจารึกสมัยสุโขทัยเพิ�มขึ�นัหลายหลัก มีค้ำาว่า ข้า และบริบทของค้ำาว่า
ข้า ซื้ึ�งให้ค้วามหมายที�ชิัด็เจนัมากขึ�นั ว่า ข้า ค้วรแปลว่าอย่างไร การเรียกชิื�อใชิ้ต่ามประชิุมจารึก
ภาค้ที� ๘ จารึกสุโขทัย
