Page 113 - 47-2
P. 113
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 103
ศาสนากัับนิเวศวิทยา : กัรณีีศาสนาพุุทธ
๑
รองศาสตราจารย์ ดร.ชาย โพุธิสิตา
ราชบััณฑิิต สำำานัักธรรมศาสำตร์และการเมือง
ราชบััณฑิิตยสำภา
บทคััดย่่อ
นัับแต่่ครึ่่�งหลัังของศต่วรึ่รึ่ษที่่�ผ่่านัมา การึ่เปลั่�ยนัแปลังภููมิอากาศแลัะสิ่ิ�งแวดลั้อม
รึ่ะดับโลักเป็นัปรึ่ะเด็นัที่่�ม่การึ่ศ่กษาวิจััยอย่างกว้างขวาง ภูายใต่้กรึ่ะบวนัที่ัศนั์แลัะมุมมอง
ที่างนัิเวศวิที่ยา ในัความพยายามที่ำาความเข้าใจัเรึ่่�องนั่� นัักวิชาการึ่จัำานัวนัไม่นั้อยเห็นัต่รึ่งกันัว่า
ศาสิ่นัาม่บที่บาที่สิ่ำาคัญ ในัฐานัะเป็นัแหลั่งที่่�ให้โลักที่ัศนั์แลัะวางกรึ่อบที่างจัรึ่ิยธรึ่รึ่ม เก่�ยวกับ
ความสิ่ัมพันัธ์รึ่ะหว่างมนัุษย์กับสิ่ิ�งม่ช่วิต่อ่�นั ๆ
บที่ความนั่�เสิ่นัอว่า พุที่ธศาสิ่นัาม่หลัายอย่างที่่�ให้คำาต่อบต่่อวิกฤต่สิ่ิ�งแวดลั้อมแลัะ
นัิเวศวิที่ยา ที่ั�งโดยต่รึ่งแลัะโดยอ้อม คำาต่อบดังกลั่าวอาจัจัะเห็นัได้ที่ั�งจัากบรึ่ิบที่ที่างปรึ่ะวัต่ิศาสิ่ต่รึ่์
ของพุที่ธศาสิ่นัาเอง แลัะจัากหลัักธรึ่รึ่มที่่�ปรึ่ากฏในัคัมภู่รึ่์ บที่ความนั่�ช่�ให้เห็นัหลัักคำาสิ่อนัสิ่ำาคัญ
ของพุที่ธศาสิ่นัาที่่�ถื่อได้ว่าเป็นัรึ่ากฐานัของแนัวคิดนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่ ค่อ หลัักปฏิจัจัสิ่มุปบาที่
นัอกจัากนั่�ยังม่ธรึ่รึ่มอ่กมากที่่�เอ่�อต่่อการึ่สิ่่งเสิ่รึ่ิมสิ่ิ�งแวดลั้อม บนัฐานัของความสิ่ัมพันัธ์ที่่�เสิ่มอภูาค
กันัรึ่ะหว่างมนัุษย์กับสิ่ิ�งม่ช่วิต่อ่�นั ๆ ต่ัวอย่างของธรึ่รึ่มที่่�กลั่าวถื่งโดยสิ่ังเขปในับที่ความนั่� ได้แก่
เมต่ต่า กรึุ่ณา มัต่ต่ัญญุุต่า แลัะศ่ลั ๕
คัำ�สำำ�คััญ : มนัุษย์กับธรึ่รึ่มชาต่ิ วิกฤต่สิ่ิ�งแวดลั้อม พุที่ธธรึ่รึ่ม รึ่ากฐานัของแนัวคิดนัิเวศวิที่ยา
๑ ปรึ่ับปรึุ่งจัากบที่ความที่่�เสิ่นัอในัการึ่ปรึ่ะชุมรึ่าชบัณฑิิต่แลัะภูาค่สิ่มาชิก สิ่ำานัักธรึ่รึ่มศาสิ่ต่รึ่์แลัะการึ่เม่อง สิ่ำานัักงานัรึ่าชบัณฑิิต่ยสิ่ภูา
วันัที่่� ๒๐ ตุ่ลัาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ ผู่้เข่ยนัขอขอบคุณ นังเยาว์์ บัุญเจริญ แลัะ อัมพร ลมสำูงเนัินั เจั้าหนั้าที่่�หนั่วยห้องสิ่มุด สิ่ถืาบันั
วิจััยปรึ่ะชากรึ่แลัะสิ่ังคม ที่่�ช่วยหาเอกสิ่ารึ่เพ่�อใช้ในัการึ่เข่ยนับที่ความนั่� ขอขอบคุณเป็นัพิเศษ ปาณฉััตร ทิิพย์สำุข นัักวิจััยโครึ่งการึ่
สิ่ถืาบันัวิจััยปรึ่ะชากรึ่แลัะสิ่ังคม ที่่�ช่วยอ่านัต่้นัฉบับ พิสิู่จันั์อักษรึ่ แลัะปรึ่ับปรึุ่งรึู่ปแบบเอกสิ่ารึ่อ้างอิง
