Page 91 - 45-3
P. 91
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์์กิิตติคุุณสุกิัญญา สุดบรรทััด 83
ข่่าวล่อ (rumors)
ข่าวล่อมีหลายีรูปัแบับั ออลพัอร์ต่และโพัสต่์แมน (Allport and Postman, 1947) อธิิบัายี
เร่�องจิต่วิทยีาของข่าวล่อว่า ข่าวล่อมี ๓ รูปัแบับั ค่อ ๑) ข่าวล่อที�สะท้อนถ้งความฝุ่ันของผู้คนในสังคม
ค่อล้ก ๆ แล้วคนอยีากให้เกิดอะไร (ที�มักจะเปั็นไปัไม่ได้) ข้�น ก็มีข่าวล่อไปัในทำานองนั�น ๒) ข่าวล่อ
ที�มีพั่�นฐานอยีู่บันความกลัว สะท้อนถ้งความกลัวและความวิต่กกังวลของผู้คนในสังคม และ ๓) ข่าวล่อ
ที�นำาไปัสู่ความขัดแยี้ง เปั็นข่าวล่อที�เปั็นบั่อนทำาลายีมิต่รภัาพัและความสัมพัันธิ์ของผู้คน ทั�งนี�ข่าวล่อ
ที�มีเน่�อหาในแง่ลบัมักจะแพัร่กระจายีได้ดีกว่าในข่าวล่อแง่บัวก
ข่าวล่อกับัสังคมไทยีเปั็นของคู่กัน ในสังคมที�มีการจำากัดขอบัเขต่การเสนอข่าวสาร ข่าวล่อ
จะเปั็นเสม่อนอาหารจานด่วนยีอดนิยีมสำาหรับัทุกคน ส่�อสังคมช่วยีให้ข่าวล่อกระจายีออกไปัอยี่าง
รวดเร็ว หัวข้อคลิปัวีดิโอที�แชร์ต่่อกัน เม่�อวันที� ๑๙ เมษายีน พั.ศ. ๒๕๖๒ ระบัุเร่�องเกิดระเบัิดที�
ดวงอาทิต่ยี์ กระแสคล่�นสุริยีะจะพัุ่งปัะทะโลกใน ๔๘ ชั�วโมง เร่�องนี�อาจมีร้อนต่ายีทั�งในปัระเทศไทยี
และทั�วโลก ให้พักนำ�าด่�มต่ิดต่ัวไว้ปั้องกันหัวใจวายีเพัราะขาดนำ�าเฉียีบัพัลัน ในช่วงการแพัร่กระจายีของ
เช่�อไวรัสมีข่าวล่อว่าจะมีการปัิดกรุงเทพัมหานคร ให้ทุกคนรีบัหาซ่�อข้าวปัลาอาหารมาตุ่นไว้
ข่่าวล่อลวง
การล่อลวงเกิดข้�นอยี่างมากมายีในโลกอินเทอร์เน็ต่ทั�งในเชิงชู้สาว การค้าขายี และอ่�น ๆ
มิจฉาชีพัใช้ส่�อสังคมล่อลวงอยี่างเปั็นลำ�าเปั็นสัน บัทความเร่�องล้วงตับัโซเชียล ในฐานเศรษฐกิจ
ฉบัับัวันที� ๙-๑๑ มกราคม พั.ศ. ๒๕๖๓ เต่่อนให้รู้ทันภััยีในโลกโซเชียีล ให้ข้อมูลว่าระหว่าง
พั.ศ. ๒๕๖๑-๒๕๖๒ มีคนไทยีเก่อบั ๖,๐๐๐ คน ที�ต่กเปั็นเหยี่�อล่อลวงบันโลกโซเชียีล เทคนิคที�
มิจฉาชีพันิยีมใช้มากที�สุดค่อ การฟิชชิง (phishing) ซ้�งหมายีถ้งการหลอกลวงโดยีใช้จิต่วิทยีาผ่านระบับั
คอมพัิวเต่อร์ มักมาในรูปัของอีเมลหร่อเว็บัไซต่์เพั่�อหลอกให้เหยี่�อเผยีข้อมูลความลับัต่่าง ๆ มีการสร้าง
โพัรไฟล์ปัลอม สวมรอยีโดยีใช้รูปัปัลอมและโพัสต่์ข่าวปัลอมเพั่�อหลอกขายีสินค้า หลอกให้โอนเงิน
ช่วยีเหล่อ หลอกเงินกู้ เงินด่วน หลอกว่าได้รางวัลใหญ่ ข่าวลวงบัางชนิดถูกส่งออกไปัโดยีไม่ทราบั
เหตุ่ผลที�ชัดเจน เช่น นำ�ามะนาวรักษามะเร็ง มันหมูค่ออาหารสุขภัาพัอันดับั ๘ ของโลก
๓) ข่่าวสารคุรอบงำา-ชักิจูง-จัดแจงผ่่านำส่�อทุกิแพิลตฟอร์ม (media manipulatives)
ข่าวสารครอบังำาหร่อชี�นำาความคิดเห็น ส่วนใหญ่เปั็นข่าวสารที�ถูกทำาให้บัิดเบัี�ยีวด้วยี
วัต่ถุปัระสงค์บัางอยี่าง เช่น การโฆษณ์าชวนเช่�อด้วยีการกุเร่�องและสร้างวาทกรรมทำาร้ายีฝุ่�ายีต่รงข้าม
คุกคามสิทธิิมนุษยีชน ทั�งเจต่นาและไม่เจต่นา แต่่แม้ไม่เจต่นาก็อาจข้ามจากพั่�นที�ของข่าวสารผิดพัลาด
ไปัสู่ข่าวสารอันต่รายีได้โดยีง่ายี ความเห็นแก่ต่ัว ความคลั�งอำานาจของมนุษยี์ ได้นำาเอาเทคโนโลยีี
19/1/2565 BE 08:52
_21-0851(076-096)4.indd 83 19/1/2565 BE 08:52
_21-0851(076-096)4.indd 83
