Page 24 - 45 2
P. 24
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
14 ทฤษฎีีระบบราชการกับการจััดระเบียบบริหารราชการแผ่่นดินในสมััยอยุธยา
ตำาแหนื่่ง “สมีุหพระกลาโหมี” มีีหนื่�าที่ี�ควิบื้คุมีด้้แลกิจการที่หารที่ั�งหมีด้ เช่นื่ การเกณฑ์์
ไพร่พล จัด้หาเสบื้ีย์ง และวิางแผู้นื่การรบื้ในื่ย์ามีสงครามี หร่อการฝ่ึกไพร่พล การบื้ังคับื้บื้ัญชากรมี
ตำารวิจและกรมีรักษาพระองค์ในื่ย์ามีสันื่ติ และที่ี�สำาคัญย์ังกำากับื้ด้้แลกองที่ัพโด้ย์บื้ังคับื้บื้ัญชา แมี่ที่ัพบื้ก
ค่อ พระย์าสีหราชเด้โชชัย์ และแมี่ที่ัพเร่อ ค่อ พระย์าสีหราชฤที่ธ์ิไกร
ตำาแหนื่่ง “สมีุหนื่าย์ก” มีีหนื่�าที่ี�บื้ังคับื้บื้ัญชาและตรวิจการด้้แลราชการที่ี�เกี�ย์วิข�องกับื้
ฝ่่าย์พลเร่อนื่ที่ั�งหมีด้ โด้ย์เฉพาะกรมีจตุสด้มีภ์ที่ั�ง ๔ กรมี
พระมัหากษัตริย์
สมัุหนายก สมัุหพระกลูาโหมั
กรมีธ์รรมีาธ์ิกรณ์ กรมีนื่ครบื้าล กรมีโกษาธ์ิบื้ด้ี กรมีเกษตราธ์ิการ กองที่ัพบื้ก กองที่ัพเร่อ
ภาพที� ๔ ร้ป็แบื้บื้จตุสด้มีภ์ที่ี�รัชสมีัย์สมีเด้็จพระบื้รมีไตรโลกนื่าถึป็รับื้ป็รุง
ที�มัา : รองศาสตราจารย์์ ด้ร.โกวิิที่ วิงศ์สุรวิัฒนื่์
ตำาแหนื่่งอัครมีหาเสนื่าบื้ด้ีที่ั�ง ๒ ตำาแหนื่่งนื่ี� หากจะเที่ีย์บื้เคีย์งกับื้ตำาแหนื่่งในื่ระบื้บื้
ราชการของไที่ย์ในื่ป็ัจจุบื้ันื่ก็เที่ีย์บื้เคีย์งได้�กับื้ตำาแหนื่่ง “นื่าย์กรัฐมีนื่ตรี” และเสนื่าบื้ด้ีของกรมีจตุสด้มีภ์
นื่ั�นื่ก็เที่ีย์บื้เคีย์งได้�กับื้ “รัฐมีนื่ตรี” แต่เมี่�อมีีการจัด้ระเบื้ีย์บื้บื้ริหารราชการแผู้่นื่ด้ินื่เช่นื่นื่ี�แล�วิ
ก็หมีาย์ควิามีวิ่า เสนื่าบื้ด้ีมีีผู้้�บื้ังคับื้บื้ัญชาเหนื่่อขึ�นื่ไป็ถึึง ๒ คนื่ นื่อกจากนื่ี� ในื่ที่างป็ฏิิบื้ัติที่ี�แบื้่งหนื่�าที่ี�
ให�สมีุหพระกลาโหมีด้้แลฝ่่าย์ที่หารและสมีุหนื่าย์กด้้แลฝ่่าย์พลเร่อนื่นื่ั�นื่ ก็ไมี่เป็็นื่เช่นื่ที่ี�กำาหนื่ด้
เนื่่�องจากเมี่�อคราวิเกิด้สงครามี ตัวิสมีุหนื่าย์กรวิมีถึึงกำาลังคนื่ในื่กำากับื้ของสมีุหนื่าย์กก็ต�องที่ำาหนื่�าที่ี�
