Page 22 - 45 2
P. 22
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
12 ทฤษฎีีระบบราชการกับการจััดระเบียบบริหารราชการแผ่่นดินในสมััยอยุธยา
๑. เป็็นื่ผู้ลมีาจากป็ริมีาณงานื่ที่ี�เพิ�มีขึ�นื่ จึงจำาเป็็นื่ต�องที่ำาให�โครงสร�างและหนื่�าที่ี�ของระบื้บื้
ราชการกลาย์เป็็นื่สถึาบื้ันื่ นื่อกจากนื่ี�ก็จำาเป็็นื่จะต�องมีีระบื้บื้ราชการแบื้บื้ใหมี่เพ่�อป็รับื้ตัวิเข�ากับื้
สถึานื่การณ์ใหมี่
๒. เนื่่�องจากการขย์าย์อาณาเขตและการรบื้พุ่งกับื้อาณาจักรล�านื่นื่าที่างเหนื่่อ จึงจำาเป็็นื่
ต�องมีีระบื้บื้การบื้ริหารใหมี่ที่ี�เหมีาะกับื้สถึานื่การณ์ใหมี่ ซึ้ึ�งอาจถึ่อได้�วิ่าเป็็นื่ป็ัจจัย์ภาย์นื่อก ถึึงแมี�วิ่า
จะเกี�ย์วิพันื่กับื้นื่โย์บื้าย์สร�าง “จักรวิรรด้ิ” ของกรุงศรีอย์ุธ์ย์าก็ตามี
๓. เพ่�อป็กครองอาณาจักรที่ี�ใหญ่ขึ�นื่ จำาเป็็นื่อย์่างย์ิ�งที่ี�จะต�องสร�างอำานื่าจให�เป็็นื่ป็ึกแผู้่นื่
มีั�นื่คง ซึ้ึ�งจะที่ำาได้�ก็แต่โด้ย์การป็ฏิิร้ป็ที่างการเมี่อง การบื้ริหาร และสังคมีเที่่านื่ั�นื่ ในื่สมีัย์นื่ั�นื่เป็้าหมีาย์
หลักค่อการควิบื้คุมีกำาลังคนื่ ซึ้ึ�งเป็็นื่รากฐานื่ของอำานื่าจที่างเศรษฐกิจ การเมี่อง และการที่หาร การ
ป็ฏิิร้ป็มีุ่งหมีาย์จะเพิ�มีพ้นื่อำานื่าจการควิบื้คุมีกำาลังคนื่ของรัฐให�ส้งสุด้
การป็ฏิิร้ป็ระเบื้ีย์บื้บื้ริหารราชการของสมีเด้็จพระบื้รมีไตรโลกนื่าถึนื่ั�นื่อาจกล่าวิโด้ย์สรุป็
ได้�วิ่า มีีการด้ำาเนื่ินื่การ ๒ ป็ระการ ได้�แก่
๑. การปฏิิรูปราชการส่วินกลูาง
สมีเด้็จพระบื้รมีไตรโลกนื่าถึด้ำาเนื่ินื่การป็ฏิิร้ป็ระเบื้ีย์บื้ราชการบื้ริหารส่วินื่กลาง อันื่เป็็นื่
การป็รับื้ป็รุงโครงสร�างการบื้ริหารองค์การของรัฐที่ี�สำาคัญที่ี�สุด้ โด้ย์ป็รับื้ป็รุงระบื้บื้จตุสด้มีภ์ และ
มีีเนื่่�อหาสำาคัญ ๒ ป็ระการ ด้ังนื่ี�
