Page 222 - 45 2
P. 222
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
212 ออกญาสนธรโวหาร (มก) : สุนทรภู่่�กรุงกัมพู่ชา
หลังจากนี้ั�นี้ ในี้ พู.ศึ. ๒๔๐๖ สมเด็็จพูระวรราชินี้้ก็โปรด็ให�ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก)
แปลชาด็กนี้อกนี้ิบาติอ้กเรื�องหนี้ึ�งชื�อว่า สิงหนัาทำ จากภัาษาบาล้ ซึ่ึ�งท่านี้สนี้ธรมกก็ได็�ใช�วิธ้เด็้ยว
กับการแปลเรื�องแรก (Judith M., 1996) ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) ได็�แติ่งงานี้และม้บุติรชาย ๕ คนี้
บุติรสาว ๑ คนี้
ในี้ พู.ศึ. ๒๔๑๒ หลังจากพูระวรราชินี้้สิ�นี้พูระชนี้ม์ ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) ได็�
เข�ารับราชการในี้ราชสำานี้ักของสมเด็็จพูระนี้โรด็มบรมรามเทวาวติารท้�กรุงพูนี้มเปญ พูระองค์ทราบ
แติ่เพู้ยงว่าออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) เป็นี้ผู�ท้�ม้ความรอบรู�กระบวนี้กฎหมายติ่าง ๆ เป็นี้ท้�ปรากฏ
พูระองค์จึงแติ่งติั�งให�ด็ำารงติำาแหนี้่งเจ�ากรมพูระอาลักษณ์ และได็�รับพูระราชทานี้บรรด็าศึักด็ิ�เป็นี้ท้�
ออกญาปัญญาธิบด็้ แล�วเป็นี้ครูขุนี้นี้างทั�งหลายด็�านี้การฝ่ึกหัด็กฎหมายราชการแผ่นี้ด็ินี้ (ล้ ธามเติง,
๒๕๐๓ : ๑๕๓)
แติ่ด็�วยความโชคร�าย ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) ได็�ป่วยเป็นี้ไข�ทรพูิษ ทำาให�มือทั�ง ๒ ข�าง
พูิการจนี้ม้คำากล่าวว่า “แมกกฺรงุก-มกกฺรแงง” ซึ่ึ�งหมายความว่า กิ�งไม�งุ�ม-มกแขนี้งอ กลายเป็นี้
ฉายาของท่านี้ว่ามกแขนี้งอ (ล้ ธามเติง, ๒๕๐๓ : ๑๕๔)
นี้อกจากงานี้ราชการแล�ว ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) ยังแบ่งเวลาเข้ยนี้งานี้ด็้ ๆ เป็นี้จำานี้วนี้
มาก ซึ่ึ�งได็�เป็นี้ท้�พูอพูระราชหฤทัยของสมเด็็จพูระนี้โรด็มบรมรามเทวาวติาร
เมื�อพูระองค์เสด็็จพูระราชด็ำาเนี้ินี้ไปท้�ใด็ก็ติาม มักจะโปรด็ให�ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก)
ติามเสด็็จเป็นี้ประจำาเพูื�อว่าเมื�อไปพูบเห็นี้เหติุการณ์หรือสถึานี้ท้�ติ่าง ๆ ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) ก็จะ
ยกคำาประพูันี้ธ์ถึวายให�พูระองค์ฟััง ออกญาสนี้ธรโวหาร (มก) เก่งในี้การยกคำาประพูันี้ธ์เพูราะ ๆ
ได็�อย่างเหมาะสม (ล้ ธามเติง, ๒๕๐๓)
ในี้ พู.ศึ. ๒๔๔๓ ท่านี้ได็�รับพูระราชทานี้บรรด็าศึักด็ิ�เป็นี้ท้� ออกญาสนธรโวหาร ด็�วยเหติุนี้้�
ชาวเขมรจึงนี้ิยมเร้ยกราชทินี้นี้ามและชื�อของท่านี้เพู้ยงสั�นี้ ๆ ว่า “สนธรมก” (เท้ยบได็�กับท้� “สุนทรภู่่�”)
และสมเด็็จพูระนี้โรด็มโปรด็ให�ท่านี้แติ่งพูระราชพูงศึาวด็ารกัมพููชาขึ�นี้ใหม่ (Judith M., 1996 : 73)
