Page 14 - วารสาร 48-1
P. 14
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
4 อัักษรพราหมีีสมีัยพระเจ้้าอัโศก
หลังจากที่ี�พระเจ้าอัโศกสำิ�นพระชนมี์ไป็แล้วไมี่ถึึง ๕๐ ป็ี อัาณาจักรเมีารยะก็ล่มีสำลายเพราะ
ต้กอัยู่ในอัำานาจขอังอัาณาจักรศุงคะ (Shunga) เมีื�อัป็ระมีาณ พ.ศ. ๓๕๘ รวมีเวลาที่ี�กษัต้ริย์ราชวงศ์
เมีารยะป็กครอังอัินเดียคือัป็ระมีาณ ๑๔๐ ป็ี
อัักขรวิิทยาขอังอัักษรพราหมีีสมีัยพระเจ้้าอัโศก
วิัสดิุที�ใช้้ในำจ้ารึกพระเจ้้าอัโศก
วัสำดุที่ี�ใช้ในการจารึกพระราชโอังการขอังพระเจ้าอัโศก คือั หิน จึงที่ำาให้อัยู่คงที่นมีาได้กว่า
๒,๐๐๐ ป็ี จนถึึงป็ัจจุบัน ดานี (Dani, 1986: 31–32) อัธีิบายเกี�ยวกับหินที่ี�ใช้ว่ามีี ๒ ลักษณะ คือั
แผ่นหินซึ่ึ�งในจารึกใช้คำาว่า “silāphalaka” (สำิลาผลก) และเสำาหินใช้คำาว่า “silāthaṃbha” (สำิลาถึำภ)
แผ่นหินนั�นเป็็นก้อันหินต้ามีธีรรมีชาต้ิที่ี�ขัดหน้าให้เรียบหรือัเป็็นผนังถึำ�า อัาจเป็็นหินแกรนิต้
หินควอัต้ซึ่์ และหินชนิดอัื�น ๆ ต้ามีที่ี�มีีในที่้อังถึิ�น และมีีขนาดต้ามีความีสำั�นยาวขอังข้อัความี
สำ่วนเสำาหินมีีลักษณะเป็็นเสำากลมีสำูง มีีสำ่วนป็ระกอับ ๒ สำ่วน คือั สำ่วนต้ัวเสำา กับหัวเสำา ต้ัวเสำาสำกัดจาก
หินที่รายที่่อันเดียวจากเมีือังจุนาร์ (Chunar) กลึงให้กลมีและขัดมีัน หัวเสำาแยกต้่างหากจากต้ัวเสำา
สำลักเป็็นรูป็สำัต้ว์ ได้แก่ สำิงโต้ วัว ช้าง และมี้า หรือัเป็็นธีรรมีจักร อัยู่บนฐานบัว หรือัฐานสำี�เหลี�ยมีที่ี�มีีเดือัย
สำำาหรับนำามีาสำวมีกับต้ัวเสำา ความีสำูงขอังเสำาอัยู่ที่ี�ป็ระมีาณ ๑๒–๑๕ เมีต้ร แต้่ละเสำาอัาจมีีนำ�าหนัก
มีากถึึง ๕๐ ต้ัน หมี่อัมีเจ้าสำุภัที่รดิศ ดิศกุล ที่รงอัธีิบายถึึงที่ี�มีาและลักษณะขอังเสำาหินว่า ได้รับอัิที่ธีิพล
จากศิลป็ะสำมีัยราชวงศ์อัาเคเมีนีด ขอังเป็อัร์เซึ่ีย ดังความีว่า
...มีีลักษณะใกล้เคียงกับเสำาที่ี�เมีือังเป็อัร์เซึ่โป็ลิสำในป็ระเที่ศอัิหร่าน ที่ั�งในด้าน
บัวหัวเสำารูป็ดอักบัว และในด้านการขัดจนขึ�นเงา บัวหัวเสำามีักรอังรับกลุ่มีรูป็สำัต้ว์ลอัยต้ัว
เป็็นต้้นว่าสำิงห์กำาลังทีู่นธีรรมีจักร เสำาเหล่านี�อัาจสำร้างขึ�นก่อันสำมีัยพระเจ้าอัโศก
หรือัสำมีัยเดียวกับพระอังค์ และเดิมีคงใช้เป็็นเสำามีีความีหมีายว่ารอังรับพระอัาที่ิต้ย์คือั
เป็็นเสำาศูนย์กลางขอังโลก และในขณะเดียวกันก็เป็็นเครื�อังหมีายแห่งพระจักรพรรดิ
คือัเป็็นรัต้นะป็ระการ ๑ ขอังพระอังค์ด้วย ลักษณะลวดลายละเอัียดขอังเสำาเหล่านี�
บ่งถึึงอัิที่ธีิพลขอังศิลป็ะสำมีัยราชวงศ์อัาเคเมีนีด.
(สุภัทรดิิศิ ดิิศิกุล, ๒๕๑๙ : ๕๓–๕๔)
ป็ัจจุบันพบจารึกพระเจ้าอัโศกบนแผ่นหินและผนังถึำ�าจำานวน ๒๓ หลัก และพบเสำาหินที่ี�มีีจารึก
๑๒ เสำา (Upasak, 2002: 261–262)
