Page 120 - 46-1
P. 120
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
112 ขึึด : ขึ้อห้้ามในสัังคมล้้านนา
ก็หาบ้่ไดี้แที่้ดีังอั�น ก็เป็นศ่ล้เสุ้นเคล้้า (ข้อแรก) จักไปเกิดีช้ั�นฟ้าเล้ิศภัายบ้น คันว่าเกิดีมาเป็นคนก็
บ้่ติกถือยเสุ่ยแก่ที่่าน ย่อมม่ร้ปอันงามกว่าคนที่ังหล้ายทีุ่กช้าติิแล้ บ้ัดีน่�สุ้ที่่านที่ังหล้ายจงจำาเอาศ่ล้
พิระเจ้าถื้วน ๒ เล้่าเที่อะ อที่ินฺนา สุ้อย่าไดี้ล้ักเอาข้าวของแห่งที่่าน ล้วงสุุดีไปหญ์้าหมวดี (ขยุ้ม) คากำา
(กำามือ) ก็ดี่ คันสุ้บ้่กระที่ำารักษาไดี้แที่้ ก็เที่่�ยงจักไดี้ไปเกิดีช้ั�นฟ้าเสุวยติาวติิงสุา (ดีาวดี่งสุ์) ม่องฺคะ
(ร้ปร่าง) อันบ้ัวริสุุที่ธิ์์กว่าเที่วดีามนุษย์คนที่ังหล้ายแล้ บ้ัดีน่�สุ้ที่่านที่ังหล้ายจุงรับ้เอาศ่ล้พิระเจ้าถื้วน
๓ เล้่าเที่อะ กาเม สุ้อย่าไดี้เสุพิเม่ยที่่านผู้้้อื�น ล้วงสุุดีไปอย่าหยุบ้ถืือผู้้้หญ์ิงอันเป็นเม่ยที่่าน คันสุ้ยัง
ปฏิิบ้ัติิติามไดี้ก็จักไดี้ไปเกิดีช้ั�นฟ้า จักม่ประยา (ปัญ์ญ์า) นักแล้ ม่โอช้ารสุปากอันหอมม่เสุ่ยงก็ม่วน
ควรล้ะเมาเอาใจ (รื�นรมย์) ควรเป็นที่่�รักแก่คนแล้ะเที่วดีาที่ังหล้ายทีุ่กเมื�อแล้ บ้ัดีน่�สุ้ที่่านที่ังหล้ายจุ่งรับ้เอา
ศ่ล้พิระพิุที่ธิ์เจ้าถื้วน ๔ เล้่าเที่อะ มุสุาวาที่า สุ้อย่าไดี้กล้่าวคำาเปล้่าคำาล้่ายสุ่อสุนขนคำา (นินที่า) ไปมาหื�อ
ที่่านผู้้้อื�นฉิิบ้หายนั�น คันสุ้ที่่านที่ังหล้ายปฏิิบ้ัติิไดี้แที่้ ก็จักไดี้เมือ (ไป) เกิดีช้ั�นฟ้าแก้วเสุวยยามา (สุวรรค์)
ไดี้เป็นเที่วราช้าตินล้ำ�าเล้ิศ แม่นไดี้ล้งมาเอากำาเนิดีเกิดีเป็นคนม่คำาปากเป็นมงคล้ทีุ่กเมื�อ เป็นที่่�เพิื�อนนับ้
เช้ื�อเอาคำาทีุ่กภัาวะช้าติิแล้ บ้ัดีน่�สุ้ที่่านที่ังหล้ายจุ่งมารับ้เอาศ่ล้พิระเป็นเจ้าถื้วน ๕ เล้่าเที่อะ สุุราเม
หื�อสุ้ที่ังหล้ายเว้นจากกินเหล้้านั�น เป็นดีังพิระยาไอสุวร มันกินเหล้้าเมาก็ยังไดี้คล้าดีจากเมืองฟ้านั�นแล้
คันสุ้ที่่านที่ังหล้ายปฏิิบ้ัติิติามไดี้เกิดีมาย่อมม่ร้ปอันงาม ม่ประยา (ปัญ์ญ์า) ก็มากนักย่อมม่สุุขทีุ่กเมื�อแล้
สุ้ที่ังหล้ายจุ่งฟังจำาเอาคำาพิระพิุที่ธิ์จ้า โอวาที่านุสุาสุิณ์่อันน่�เที่อะ อาช้ญ์าพิระยาใหญ์่ คือ จติุโล้กบ้าล้
ที่ัง ๔ ที่้าวอันเป็นเสุนาห้าวแห่งอินที่าธิ์ิราช้ หากหื�อสุั�งสุอนหื�อสุ้ที่ังหล้าย ล้ะเพิศอันเป็นผู้้้ร้ายเสุ่ยแล้้ว
หื�อติั�งอย้่ในคล้องอันดี่ หื�อเป็นผู้้้ดี่ผู้้้ประเสุริฐ ก็จักไดี้เกิดีในช้ั�นฟ้าเล้ิศภัายบ้นบ้่คล้าดีช้ะแล้ คันว่า
สุ้ที่ังหล้ายบ้่ฟังคำาพิระพิุที่ธิ์เจ้าโอวาที่แล้ะอาช้ญ์าแห่งที่้าวจติุโล้กบ้าล้ที่ัง ๔ อันก้สุอนสุ้ที่่านที่ังหล้ายน่�
พิระยาอินที่าธิ์ิราช้เจ้าฟ้า จักหื�อที่้าวจติุโล้กบ้าล้ตินกล้้า เอาค้อน (ฆ์้อน) เหล้็กแดีง อันลุ้กเป็นเปียว
(เปล้ว) มาติ่หัวสุ้ที่ังหล้ายหื�อแติกเป็น ๗ เสุ่�ยงเที่่�ยงแที่้บ้่สุงสุัย ไฟฟ้าก็จักมาไหม้ สุ้ที่่านที่ังหล้ายก็จักไดี้
ไปติกนรกอเวจ่ อันเป็นทีุ่กข์มากนักในอบ้ายที่ัง ๔ เหติุสุ้ที่ังหล้ายไดี้ กระที่ำาร้ายแก่ที่่านแล้ ผู้ิดีอาชฺ้ช้ญ์า
๙ ประการนั�นบ้่คล้าดีช้ะแล้ หื�อสุ้ที่ังหล้ายฟังคำาแล้้ว รับ้เอาโอวาที่คำาสุอน อาช้ญ์าอันพิระเจ้าหื�อก้สุอน
ดี้วยคำาว่า อามะภัันเติ สุาธิ์ุ สุัมปัติฺติิ สุามิติิกฺขะติุง ๓ คาบ้แล้้วสุ้ที่่านที่ังหล้าย จุ่งล้ะเพิศอันเป็นผู้้้ร้าย
เสุ่ยแล้้ว หื�อติั�งอย้่ในศ่ล้ ๕ แล้ะสุรณ์าคมอันวิเศษ หื�อติั�งอย้่ในเพิศอันเป็นผู้้้ดี่ดี้วย ดีังก้หากกล้่าว
สุั�งสุอนชุ้สุ้ชุ้อันเที่อะ
คันว่าสุั�งสุอนแล้้ว สุังฆ์ะ ๔ ตินนั�น เข้ามาจดีหัติฺถืบ้าที่กับ้สุังฆ์ะที่ังหล้ายแล้้ว หามเอาซึ่ะ
ที่วงมาไว้ สุ่อง(ติรง)หน้าสุังฆ์ะแล้้ว หื�ออาจารย์ผู้้้ฉิล้าดีเข้าไปไหว้สุังฆ์ะดี้วยคำาว่า ภัันเติ ข้าแก่เจ้าก้
พิระสุังฆ์ะเจ้าที่ังหล้ายบ้้านเมืองที่่�น่�ก็มาเป็นอันบ้่วุฒิ ที่ังสุัติว์แล้ะคนแม่นข่ดีดี้วย พิระพิุที่ธิ์ พิระธิ์าติุ
