Page 103 - 46-1

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
ศาสตราจารย์์อรุณรัตน์์ วิิเชีีย์รเขีีย์วิ 95

droughts, floods, fires, war, etc., the rulers, with the help of members of the
nobility, court scholars, and Buddhist monks, would issue an additional set of
laws or special taboos or prohibitions called khuet. These taboos served as
prohibitive law or regulations to be continually inculcated in members of
society. The purpose was for the latter, as individuals, family members,
community members, and the general populace, to strictly adhere to such
taboos. “Khuet” was thus a sacred prohibitive law without penal sanctions

as in formal legal provisions. However, everybody would, in compliance with
their belief, faith or fear, abide by these prohibitive regulations. If anybody
violated khuet, a misfortune, disgrace, or a disaster would inevitably visit
them, the members of their family, village, and all the people in the country.
If a violation of khuet was perpetrated, the violator must initiate a rite to
alleviate the intensity or seriousness of the disaster that would happen.
Such a rite was referred to as “khuet reversal”. The Lanna people have still

maintained their belief in khuet to the present day.
Keywords: Khuet, khuet violation, khuet reversal

บทนำา
ผู้้้ปกครองบ้้านเมืองทีุ่กเมืองที่ั�งในอดี่ติแล้ะปัจจุบ้ัน ล้้วนปรารถืนาจะให้ไพิร่หรือประช้าช้น

ภัายใติ้การปกครองอย้่ดี่กินดี่ ม่ความสุุข บ้้านเมืองสุงบ้ร่มเย็น ม่ความเจริญ์รุ่งเรือง ปราศจากภััยพิิบ้ัติิ
ติ่าง ๆ แติ่ความปรารถืนาเช้่นน่�ไม่อาจจะเป็นไปไดี้ที่ั�งหมดี บ้างครั�งอาจเกิดีเหติุการณ์์ที่่�ไม่ปรกติิสุุข

ในบ้้านเมืองมากน้อยติามเหติุปัจจัยที่างสุังคม เศรษฐกิจ แล้ะการเมือง เช้่น โรคระบ้าดี ภััยแล้้ง นำ�าที่่วม
ไฟไหม้ พิืช้ผู้ล้เสุ่ยหาย เกิดีสุงคราม ในสุังคมล้้านนายามปรกติิผู้้้ปกครองใช้้กฎหมาย จาร่ติ แล้ะ

ประเพิณ์่ เป็นบ้รรที่ัดีฐานในการปกครองแล้ะควบ้คุมประช้าช้น แติ่กฎหมายบ้้านเมืองไม่อาจจะ
บ้ังคับ้ใช้้อย่างม่ประสุิที่ธิ์ิภัาพิไดี้ที่ั�งหมดี เพิื�อให้ประช้าช้นเคารพิเช้ื�อฟังแล้ะปฏิิบ้ัติิติามกฎหมายของ

บ้้านเมือง ดีังนั�นผู้้้ปกครอง นักปราช้ญ์์ ปัญ์ญ์าช้น ขุนนาง แล้ะพิระสุงฆ์์จ่งร่วมกันกำาหนดีเป็นข้อห้าม
อื�น ๆ ที่่�นอกเหนือจากฎหมาย จาร่ติ ประเพิณ์่ โดียเพิิ�มข้อห้ามที่่�เร่ยกว่า “ข่ดี” หรือ “ข่ดีขวง” คำาว่า

“ข่ดี” มาจากคำาว่า “ขัดี” แล้ะคำาว่า “ขวง” มาจากคำาว่า “ขวาง” เป็น “ขัดีขวาง” หรือ “ข่ดีขวง”