Page 88 - Journal451
P. 88
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
76 ธรรมาภิิบาลในศาสตร์พระราชา : การทำำาหน้าทำ่�กับความเมตตากรุณา
๙. อวิหิงสา คืือ การไม่ก่อทีุ่กข์ยากแก่ผู้้้อื�น้ พื่ระมหากษัตริย์ต้องที่รงเปี�ยมด้วยพื่ระเมตตา
กรุณาธิคืุณ ไม่ที่รงเบ่ยดเบ่ยน้ผู้้้ใด ที่รงปกคืรองประชุาชุน้ดังบิดาปกคืรองบุตร ที่รงม่พื่ระเมตตาแผู้่
ไพื่ศัาลที่ั�งมนุ้ษย์และสำัตว์
๑๐. อวิโรธนะ คืือ การไม่ที่ำาผู้ิดไปจัากที่ำาน้องคืลองธรรม พื่ระมหากษัตริย์ที่รงตั�งอย้่ใน้
ขัตติยประเพื่ณ่ ไม่คืลาดจัากคืวามยุติธรรม ไม่ที่ำาการสำิ�งใดด้วยคืวามลำาเอ่ยง
(สำมเด็จัพื่ระเที่พื่รัตน้ราชุสำุดาฯ สำยามบรมราชุกุมาร่, ๒๕๓๒ : ๑๓๗-๑๔๐)
หากพื่ิจัารณาที่ศัพื่ิธราชุธรรมที่ั�ง ๑๐ ข้อ ตามพื่ระอรรถาธิบายใน้สำมเด็จัพื่ระกน้ิษฐาธิราชุ
เจั้า กรมสำมเด็จัพื่ระเที่พื่รัตน้ราชุสำุดาฯ สำยามบรมราชุกุมาร่แล้ว จัะเห็น้ได้ว่า เป็น้เรื�องของการที่ำา
หน้้าที่่�กับคืวามเมตตากรุณาที่ั�งสำิ�น้ กล่าวคืือ ข้อ ๑ ทำาน ข้อ ๔ บริจาค ข้อ ๘ อักโกธะ (การไม่
แสำดงคืวามโกรธ) และข้อ ๙ อวิหิงสา (การไม่ก่อทีุ่กข์ยากแก่ผู้้้อื�น้) เป็น้เรื�องของคืวามเมตตากรุณา
อย่างเด่น้ชุัด สำ่วน้ข้อ ๒ ศ่ล ข้อ ๓ ขันติ ข้อ ๕ อาชชวะ (คืวามเป็น้ผู้้้ม่อัธยาศััยซึ่ื�อตรง) ข้อ ๖
มัทำทำวะ (คืวามเป็น้ผู้้้อ่อน้โยน้) ข้อ ๗ ตบะ (การตั�งใจักำาจััดคืวามเก่ยจัคืร้าน้และการผู้ิดหน้้าที่่�)
และข้อ ๑๐ อวิโรธนะ (การไม่ที่ำาผู้ิดไปจัากที่ำาน้องคืลองธรรม) เป็น้สำิ�งที่่�เน้้น้หน้ักไปที่่�การที่ำาหน้้าที่่�
เป็น้หลัก
พื่ระบรมราโชุวาที่ของพื่ระบาที่สำมเด็จัพื่ระมหาภิ้มิพื่ลอดุลยเดชุมหาราชุ บรมน้าถบพื่ิตร
ได้แสำดงภิาพื่อย่างชุัดเจัน้ว่าพื่ระองคื์เป็น้พื่ระมหากษัตริย์ที่่�ถ่งพื่ร้อมด้วย “การที่ำาหน้้าที่่�” และ
“คืวามเมตตากรุณา” และได้ที่รงมอบศัาสำตร์พื่ระราชุาผู้่าน้ที่างพื่ระบรมราโชุวาที่และพื่ระกรณ่ยกิจั
หลายประการใน้หมวดเศัรษฐกิจัพื่อเพื่่ยง พื่ระบรมราโชุวาที่ที่่�สำะที่้อน้ให้เห็น้การผู้สำาน้ “การที่ำาหน้้าที่่�”
กับ “คืวามเมตตากรุณา” ใน้การขับเคืลื�อน้เพื่ื�อสำ่วน้รวมม่อย้่ตอน้หน้่�งว่า
“ทุกคีนัที�ทำาหนั้าที�ตามอาชิีพของตนั หรือตามหนั้าที�ของตนัอย่างเต็มที� อย่าง
เสียสละ เพื�อให้งานัสำาเร็จลุล่วงไป็โด้ยด้ีนัั�นั ก็เป็็นัสิ�งที�สร้างเสริมคีวามด้ีแก่ป็ระเทศ
ชิาติในัตัว ป็ระเภทที�สองคีือ งานัที�ตนัจะทำานัอกเหนัือจากหนั้าที�การงานัที�มีอยู่
คีือ งานัที�เอื�อเฟื้้�อคีนัอื�นั งานัที�จะสร้างสรรคี์ คีิด้คี้นัอะไรที�จะเป็็นัป็ระโยชินั์ต่อ
ส่วนัรวมได้้ จะโด้ยตรงหรือโด้ยอ้อมนัั�นั ก็เป็็นัสิ�งที�สมคีวรที�จะทำา” (พื่ระราชุ-
ดำารัสำที่่�ได้พื่ระราชุที่าน้แก่คืณะบุคืคืลต่าง ๆ ที่่�เข้าเฝ่้าฯ ถวายพื่ระพื่รชุัยมงคืล
ใน้โอกาสำวัน้เฉลิมพื่ระชุน้มพื่รรษา ณ ศัาลาดุสำิดาลัย สำวน้จัิตรลดา พื่ระราชุวัง
ดุสำิต เมื�อวัน้พื่ฤหัสำบด่ที่่� ๔ ธัน้วาคืม พื่.ศั. ๒๕๑๘) [สำำาน้ักงาน้คืณะกรรมการวิจััย
แห่งชุาติ (วชุ.), ๒๕๕๑ : ๒๐๘]
