Page 163 - Journal451
P. 163
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์์ ดร.สุทััศน์์ ย์กส้าน์ 151
บที่น์ำา
ก่อนี้เกิดสำงคร็ามโล่กคร็้�งท้�สำองเพั้ยงเล่็กนี้้อย คือ ในี้ปล่าย ค.ศ. ๑๙๓๘ บร็ร็ดาหนี้้งสำือพัิมพั์
ในี้ปร็ะเทศเยอร็มนี้้ได้พัาก้นี้พัาดข่่าวหนี้้าหนี้ึ�งว่า นี้้กเคม้ฟิิสำิกสำ์ ช้ื�อ อ็อทโท ฮาห์นี้ (Otto Hahn) ก้บ
ศิษย์ช้ื�อ ฟิร็ิทซ์์ ช้ร็้สำม้นี้นี้์ (Fritz Strassmann) ได้ทดล่องยิงอนีุ้ภาคนี้ิวตร็อนี้ไปท้�นี้ิวเคล่้ยสำข่องธาตุ
ยูเร็เนี้้ยม-๒๓๕ (๒๓๕ เพัร็าะในี้นี้ิวเคล่้ยสำข่องธาตุม้โปร็ตอนี้ ๙๒ อนีุ้ภาค แล่ะนี้ิวตร็อนี้ ๑๔๓
อนีุ้ภาค) แล่ะพับว่า แทนี้ท้�มวล่ข่องนี้ิวเคล่้ยสำใหม่จะเพัิ�มข่ึ�นี้ เพัร็าะได้ร็้บอนีุ้ภาคนี้ิวตร็อนี้เข่้าไป กล่้บ
พับนี้ิวเคล่้ยสำข่องธาตุแบเร็้ยม-๕๖ ซ์ึ�งม้มวล่นี้้อยกว่ายูเร็เนี้้ยมมาก นี้้�เป็นี้เหตุการ็ณู์ท้�ไม่ม้ใคร็ในี้โล่ก
เคยคาดคิดมาก่อนี้ ฮาห์นี้จึงเข่้ยนี้จดหมายร็ายงานี้ผล่การ็ทดล่องให้ล่้เซ์อ ไมท์เนี้อร็์ (Lise Meitner)
ทร็าบ
ล่้เซ์อ ไมท์เนี้อร็์ ว้ย ๖๑ ปี เป็นี้นี้้กฟิิสำิกสำ์สำตร็้เช้ื�อช้าติยิว ซ์ึ�งในี้เวล่านี้้�นี้กำาล่้งถึูกทหาร็นี้าซ์้
คุกคามอิสำร็ภาพั เมื�อตร็ะหนี้้กร็ู้ว่าช้้วิตกำาล่้งตกอยู่ในี้ห้วงอ้นี้ตร็าย ไมท์เนี้อร็์จึงต้ดสำินี้ใจอพัยพัหล่บภ้ย
ไปทำางานี้ในี้ปร็ะเทศสำว้เดนี้ โดยต้ดใจทิ�งห้องปฏิิบ้ติการ็แล่ะความสำำาเร็็จในี้การ็พับธาตุโพัร็โทแอกทิเนี้้ยม
-๙๑ (protoactinium, Pa) ร็่วมก้บฮาห์นี้ไว้เบื�องหล่้ง
ตล่อดเวล่าท้�พัำานี้้กอยู่ท้�กร็ุงสำตอกโฮล่์ม (Stockholm) ไมท์เนี้อร็์ได้คร็ุ่นี้คิดหาเหตุผล่ท้�จะใช้้
อธิบายปร็ากฏิการ็ณู์ปร็ะหล่าดท้�ฮาห์นี้ก้บช้ตร็้สำม้นี้นี้์ได้เห็นี้ จึงนี้ำาทฤษฎี้ฟิิสำิกสำ์ต่าง ๆ ท้�เป็นี้ท้�ยอมร็้บ
ในี้เวล่านี้้�นี้มาพัิจาร็ณูา แล่ะพับว่า ในี้ ค.ศ. ๑๙๓๒ จอห์นี้ ค็อกคร็อฟิต์ (John Cockcroft) ก้บ
เออร็์เนี้สำต์ วอล่ต้นี้ (Ernest Walton) ได้เคยทดล่องยิงนี้ิวเคล่้ยสำข่องธาตุล่ิเท้ยม (lithium) ด้วยอนีุ้ภาค
โปร็ตอนี้ท้�ม้ความเร็็วสำูง ทำาให้ได้อนีุ้ภาคแอล่ฟิา (alpha) ๒ อนีุ้ภาค พัร็้อมก้นี้นี้้�นี้ก็ม้พัล่้งงานี้ ๑๓
ล่้านี้อิเล่็กตร็อนี้โวล่ต์ (electronvolt) เกิดข่ึ�นี้ด้วย นี้้�เป็นี้พัล่้งงานี้ท้�ถึูกปล่่อยออกมา เพัร็าะมวล่สำ่วนี้หนี้ึ�ง
ท้�ใช้้ในี้การ็ทำาปฏิิกิร็ิยาได้สำูญ่หายไป ด้งนี้้�นี้จึงม้พัล่้งงานี้เกิดข่ึ�นี้ตามสำมการ็ E = mc เมื�อ E คือ
2
พัล่้งงานี้ m คือ มวล่ท้�หายไป แล่ะ c คือ ความเร็็วแสำง
แต่พัล่้งงานี้นี้้�มิได้ทำาให้นี้้กฟิิสำิกสำ์คนี้ใดสำนี้ใจ เพัร็าะโอกาสำท้�จะเกิดปฏิิกิร็ิยานี้ิวเคล่้ยร็์ด้งกล่่าว
ม้ค่านี้้อยมาก เช้่นี้ ถึ้าให้อนีุ้ภาคโปร็ตอนี้จำานี้วนี้หนี้ึ�งพั้นี้ล่้านี้อนีุ้ภาคพัุ่งช้นี้นี้ิวเคล่้ยสำข่องล่ิเท้ยม จะม้
โปร็ตอนี้เพั้ยงอนีุ้ภาคเด้ยวเท่านี้้�นี้ท้�ทำาให้เกิดปฏิิกิร็ิยา
อ้ก ๖ ปีต่อมา คือ ในี้ปล่าย ค.ศ. ๑๙๓๘ ไมท์เนี้อร็์ก็ทร็าบว่า สำองสำาม้ภร็ร็ยานี้้กเคม้ช้าว
ฝร็้�งเศสำ ช้ื�อเฟิร็เดร็ิก ฌอล่้โย (Frédéric Joliot) ก้บอ้แร็นี้ ฌอล่้โย กูว์ร็้ (Irène Joliot-Curie) ได้ทดล่อง
ยิงนี้ิวเคล่้ยสำข่องอะลู่มิเนี้้ยม-๑๓ ด้วยอนีุ้ภาคแอล่ฟิา หล่้งการ็ร็ะดมยิง ท้�งสำองคนี้ก็ได้พับว่า ธาตุ
