Page 154 - 47-3
P. 154
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน–ธัันวาคม ๒๕๖๕
146 ประวััติิควัามเป็นมาของคำาวั่า “วัิทยาศาสติร์”
ตกแต่งเปลิี�ยนัแปลิงไป ให้เห็นัวิ่าสิ�งเหลิ่านัี�เกี�ยวิข้อังแก่เร์าอัย่างไร์ ถ้าหยิบัถ้กทำาถ้ก
ก็ย่อัมเกิดปร์ะโยชินั์แก่มนัุษย์ ถ้าร์้้ไม่ถ่ง หยิบัผิดทำาผิดก็อัาจให้เปนัเหตุอัันัตร์ายได้”
(กร์ุงเทพฯ เดลัิเมลั์ ว่ันที� ๒๑ พฤศภ�คำม พ.ศ. ๒๔๕๖)
นอกจ�กนี� ยังพบัคำำ�ว่่� “ว่ิทย�ศ�สตร์์” ที�น่�จะพิมพ์ผิดไปจ�กส่ว่นอ่�น ๆ ของหลัักสูตร์ที�ใช้
แต่คำำ�ว่่� “ว่ิทย�” คำ่อ พบัคำำ�ว่่� “ว่ิทย�ศ�สตร์์” ในส่ว่นของหลัักสูตร์ชั�นมัธิยมหญิงตอนปลั�ย โดย
กำ�หนดให้เน่�อห�หลัักสูตร์เหม่อนชั�นมัธิยมช�ยตอนกลั�ง (กร์ุงเทพฯ เดลัิเมลั์ ว่ันที� ๓๑ พฤศภ�คำม
พ.ศ. ๒๔๕๖) ซึ่ึ�งผู้นิพนธิ์เองเข้�ใจว่่�เป็นเร์่�องของก�ร์จัดเร์ียงพิมพ์ด้ว่ยม่อในสมัยนั�นผิดพลั�ดไป
เพร์�ะว่ิช�ว่ิทย�ศ�สตร์์นี�ปร์�กฏต�มหลัังว่ิช�ภูมิศ�สตร์์ อ�จทำ�ให้ช่�งเร์ียงพิมพ์เผลัอเติมคำำ�ว่่� “ศ�สตร์์”
เข้�ไปข้�งท้�ยว่ิช�ว่ิทย� ดังนั�น คำำ�ว่่� “ว่ิทย�ศ�สตร์์” ปร์�กฏคำร์ั�งแร์กในหนังส่อพิมพ์กร์ุงเทพฯ เดลัิเมลั์
ฉบัับัว่ันที� ๓๑ พฤศภ�คำม พ.ศ. ๒๔๕๖ นี�
เม่�อได้ส่บัคำ้นย้อนกลัับัไปว่่�มีคำำ�ใดที�เกี�ยว่ข้องกับั “ว่ิทย�ศ�สตร์์” อีกบั้�งในอดีต ก็พบั
หลัักฐ�นดังต่อไปนี�
- พ.ศ. ๒๔๓๙ มีบัทคำว่�มในหนังส่อวิชิิร์ญาณ “กิจก�ร์ เร์่�องธิร์ร์มด�ศ�สตร์์” จำ�นว่น ๓ ตอน
เขียนโดยขุนมห�ว่ิไชย (จัน) ๑ ตอน แลัะน�ยอร์ุณ์ปร์ีช� ๒ ตอน เป็นก�ร์เลั่�เร์่�องเกี�ยว่กับัปร์�กฏก�ร์ณ์์
ท�งว่ิทย�ศ�สตร์์ในลัักษณ์ะถึ�มตอบั (ว่ชิร์ญ�ณ์, ร์.ศ. ๑๑๕)
- พ.ศ. ๒๔๓๘ ปร์�กฏคำำ�ว่่� “ศ�สตร์์” ในหลัักสูตร์ก�ร์เร์ียนของกร์ะทร์ว่งธิร์ร์มก�ร์ (สมหม�ย
ว่ัฒนะคำีร์ี แลัะคำณ์ะ, ๒๕๓๘ : ๘๘-๑๕๕)
- พ.ศ. ๒๔๓๒ บัทคำว่�มเกี�ยว่กับัว่ิทย�ศ�สตร์์ในหนังส่อวิชิิร์ญาณวิิเศษ ช่�อ “ว่ิทย�นุภ�พ”
เร์ียบัเร์ียงโดยพร์ะเจ้�บัร์มว่งศ์เธิอ กร์มหม่�นปร์ะจักษ์ศิลัป�คำม เขียนเป็นตอน ๆ ตั�งแต่เด่อนตุลั�คำม
พ.ศ. ๒๔๓๒ ถึึงเด่อนกุมภ�พันธิ์ พ.ศ. ๒๔๓๓ (ว่ชิร์ญ�ณ์ว่ิเศษ, ร์.ศ. ๑๐๘)
- พ.ศ. ๒๔๓๐ ปร์�กฏคำำ�ว่่� “ส�ตร์ว่ิทย�” ในโคำลังยอพร์ะเกียร์ติสมเด็จพร์ะเจ้�บัร์มว่งศ์เธิอ
เจ้�ฟ้้�มห�ม�ลั� กร์มสมเด็จพร์ะบัำ�ร์�บัปร์ปักษ์ แต่งโดยพร์ะเจ้�บัร์มว่งศ์เธิอ กร์มพร์ะสมมตอมร์พันธิุ์
เม่�อคำร์ั�งยังดำ�ร์งพร์ะยศเป็นกร์มหม่�น ในหนังส่อวิชิิร์ญาณวิิเศษ แต่จ�กเน่�อห�ที�แต่งโคำลังไว่้นั�นยังไม่
ชัดเจนว่่�พร์ะองคำ์ทร์งเป็นที�ยกย่องในเร์่�องเกี�ยว่กับัว่ิทย�ศ�สตร์์หร์่อไม่ (มูลันิธิิสมเด็จพร์ะเทพร์ัตน-
ร์�ชสุด�, ๒๕๖๑)
