Page 124 - 45-3

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
116 แอมมอกซิิเดชัันของโพรเพนบนตััวเร่งปฏิิกิริยาแบบหลายองค์์ประกอบ

บทนำา

ปัจุจุุบันความเจุริญเติบโตของอุตสัาห์กรรมปิโตรเลียมมีมาก และสัารอะคริโลไนไทรล์
เป็นสัารเคมีอินทรีย์ช้นิดห์นึ�งที�มีความสัำาคัญในการผู้ลิตสัารปิโตรเคมีและพลาสัติกห์ลายช้นิด ซึ�งเป็น

วัสัดุที�สัำาคัญในการสัร�างสัาธารณ์้ปโภคห์ลายประเภท เช้่น พอลิอะคริโลไนไทรล์ (polyacrylonitrile)
ใช้�เป็นสั่วนประกอบสัำาคัญของไฟเบอร์และใช้�ประโยช้น์ในการทำาสัิ�งทอที�ผู้สัมด�วยพอลิเอสัเทอร์สัำาห์รับ

เสั่�อกันห์นาวและเสั่�อกีฬา พลาสัติก อะคริโลไนไทรล์-บิวทาไดอีน-สัไตรีน ห์ร่อเอบีเอสั [acrylonitrile-
butadiene-styrene (ABS)] ใช้�ประโยช้น์เป็นช้ิ�นสั่วนของเคร่�องยนต์และยานยนต์ต่าง ๆ ท่อ ข�อต่อ

และเคร่�องใช้�ไฟฟ้า แอดิโพไนไทรล์ (adiponitrile) นำามาใช้�ประโยช้น์ในการสัร�างเฮกซะ-เมทิลีน-
ไดแอมีน (hexa-methylene-diamine) สั่วนไนลอน ๖๖ อะคริลาไมด์ ใช้�ประโยช้น์ในการทำา

ตัวทำาละลายกับนำ�าและพอลิเมอร์สัำาห์รับการทำากระดาษ ไนไทรล์รับเบอร์ (Acrylonitrile-butadiene
copolymer) มีการประยุกต์ใช้�ในอุตสัาห์กรรมช้นิดพิเศึษที�ต�องการตัวต่อต�านนำ�ามัน มีลักษณ์ะที�

ย่ดห์ยุ่นที�อุณ์ห์ภ้มิตำ�า และเป็นตัวต�านทานความร�อนที�อุณ์ห์ภ้มิสั้งกว่า ๑๒๐ องศึาเซลเซียสั
ประเทศึไทยยังไม่มีโรงงานผู้ลิตอะคริโลไนไทรล์ ได�แต่นำาเข�าจุากต่างประเทศึในแต่ละปี

เป็นจุำานวนมาก การผู้ลิตอะคริโลไนไทรล์มีกระบวนการผู้ลิตได�ห์ลายแบบ เช้่น ปฏิิกิริยาการเติม
(addition reaction) ระห์ว่างไฮโดรเจุนไซยาไนด์ [hydrogen cyanide (HCN)] กับสัารอะเซทิลีน

(acetylene) (HC=CH) และปฏิิกิริยาแอมมอกซิเดช้ัน (ammoxidation reaction) ของสัารโพรพิลีน
กับแอมโมเนียและออกซิเจุน ที�อุณ์ห์ภ้มิประมาณ์ ๗๒๓ องศึาเคลวิน โดยมีเห์ล็ก (iron) พลวง

(antimony) วาเนเดียม (vanadium) เทลล้เรียม (tellurium) และทองแดง (copper) บนตัวรองรับ
Bithmuth-molydenum ห์ร่อ Bismuth Phosphate เป็นตัวเร่งปฏิิกิริยา แต่ยังไม่มีการสัังเคราะห์์

อะคริโลไนไทรล์จุากสัารโพรเพนโดยตรง เพราะต�องใช้�ตัวเร่งปฏิิกิริยาในการสัังเคราะห์์มากกว่า
๑ ช้นิด เน่�องจุากต�องมีการเปลี�ยนโพรเพนเป็นโพรพิลีนก่อน ห์ลังจุากนั�นจุึงสัังเคราะห์์อะคริโลไนไทรล์

ซึ�งทำาให์�มีความสัิ�นเปล่องเป็นอันมาก
คณ์ะผู้้�วิจุัยในงานวิจุัยนี�ได�เห์็นถึงความสัำาคัญของการพัฒนาตัวเร่งปฏิิกิริยาเพ่�อใช้�ในการ

สัังเคราะห์์อะคริโลไนไทรล์ในกระบวนการแอมมอกซิเดช้ันของสัารโพรเพน แอมโมเนีย และออกซิเจุน
โดยใช้�ตัวเร่งปฏิิกิริยาเพียงช้นิดเดียวในการเกิดปฏิิกิริยารวม คณ์ะผู้้�วิจุัยได�ศึึกษาตัวแปรที�มีผู้ลต่อ

การสัังเคราะห์์โดยใช้�กระบวนการทางสัถิติเข�ามาช้่วย เพ่�อพิจุารณ์าถึงความเป็นไปได�ในการผู้ลิต
อะคริโลไนไทรล์ในเช้ิงพาณ์ิช้ย์

19/1/2565 BE 08:53
_21-0851(114-138)6.indd 116 19/1/2565 BE 08:53
_21-0851(114-138)6.indd 116