Page 24 - Journal451
P. 24
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
12 พระบาทสมเด็็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่่�หััว : นัักคติิชนัรุ�นับุกเบิกของสยู่าม
พระบาทสมเด็็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่่�หััวกับระเบ่ยู่บวิธ์่ทรงงานัแบบนัักคติิชนั
บันทึกการเด็ินทางอันเนื�องจากการเสด็็จป็ระพาส นอกจากเป็็นหัลักฐานท่�แสด็งถิ่ึงความ
สนพระราชหัฤทัยู่ในช่วิตความเป็็นอยู่่�ของชาวบ้านในท้องถิ่ิ�นแล้ว ยู่ังแสด็งถิ่ึงการทรงงานท่�ม่ระเบ่ยู่บ
วิธ่แบบนักคติชนของพระบาทสมเด็็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่่�หััวด็ังต�อไป็น่�
๑. การก�าหันัด็หััวข้อในัการเก็บข้อม่ลและก�าหันัด็ผู้่้เก็บรวบรวมข้อม่ลเบื�องติ้นั ด็ัง
ป็รากฏเมื�อ พ.ศ. ๒๔๑๙ ครั�งเสด็็จป็ระพาสจันทบุร่ในช�วงต้นรัชกาล พระองค์ได็้เล�าวิธ่การเก็บข้อม่ล
เพื�อทรงนำามาเร่ยู่บเร่ยู่งพระราชนิพนธ์ว�า ได็้ทรงแบ�งหัน้าท่�ใหั้ข้าราชการท่�โด็ยู่เสด็็จ ๔ คน แบ�งกัน
ไป็เก็บข้อม่ลตามหััวข้อท่�ทรงมอบหัมายู่ หััวข้อด็ังกล�าวม่ทั�งสภาพนิเวศธรรมชาติ พืชพรรณีไม้ สัตว์ป็่า
สัตว์เล่�ยู่ง ความเป็็นอยู่่� อาช่พของราษัฎร การค้าขายู่ การช�าง การป็กครอง และการละเล�น ด็ังความว�า
...ได้มาอยู่เม่องจันัท้บั่รีหลายวันั มีเวลาพิอท้ี�จะได้ถึามการต่าง ๆ ในัเม่องจันัท้บั่รี
ได้บั้าง แต่เราจะถึามคีนัเดียวก็กลัวไม่ตลอด แล้วจะล่มเสีย จ้งได้ปันัเกณฑิ์ให้เป็นั
พินัักงานัสำาหรับัส่บัสวนัจดจำาไว้คีนัละส่วนั ๆ เม่�อเรามาถึ้งกลางท้าง มีเวลาจะได้
เก็บัเรียบัเรียงไว้ให้เป็นัเร่�องเดียวกันั การท้ี�ปันัไปนัั�นั คี่อ ให้หมอสำ�ย่ส่บัท้ี�
แผ้่นัดินัและเร่อกสวนัไร่นัา พระย่�ภ�ษส่บัการชิ่างและการคี้าขายกับัสินัคี้า
พระน�ย่ไวย่ส่บักระบัวนัสัตว์ซ้�งเป็นักำาลังใชิ้และเป็นัอาหาร และสัตว์ร้าย กับัท้ั�ง
กระบัวนัเล่นัซ้�งเป็นัการสนั่กสำาหรับัเม่อง เจ้้�พระย่�ภ�ณุุวงษ์ส่บัในักระบัวนั
ราชิการและคีนัต่าง ๆ ตำาแหนั่งเจ้าเม่อง กรมการกับัท้ั�งคีวามเจ็บัไข้ในัเม่อง
(เสด็็จป็ระพาสจันทบุร่ : ๗)
๒. การสัมภาษณ์และซึักถามเมื�อข้อม่ลท่�ได็้รับยู่ังไม�ชัด็เจนั ในการเก็บข้อม่ลนิทานพื�นบ้าน
ท่�ทรงเป็็นผ่่้สัมภาษัณี์เอง หัากไม�เข้าใจเรื�องท่�ราษัฎรเล�า จะทรงซัักถิ่ามเพื�อใหั้ได็้ความชัด็เจนขึ�น
ด็ังเช�นเมื�อวันท่� ๒๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๑ เจ้าอธิการแสง วัด็ตะค�า ตำาบลผ่ักไหั� พระนครศร่อยูุ่ธยู่า
เล�าตำานานท้าวอ่�ทองว�า ท้าวอ่�ทองหัน่หั�าโด็ยู่หัน่ขึ�นไป็ข้ามท่�ตะพานหัิน วัด็กร�าง มาทางฝ่ั�งตะวันออก
แล้วจึงลงไป็ตั�งเมืองกำาแพงแสนและเมืองอื�น ๆ เมื�อสร้างเมืองเสร็จแล้วหั�าก็ยู่ังตามมาอ่ก จนต้อง
หัน่ออกทะเล จึงทรงซัักถิ่ามว�าหั�านั�นเป็็นอยู่�างไร ได็้คำาตอบว�าตามท่�เล�ากันมานั�นเหัมือนกับหั�าเป็็นคน
แต�เจ้าอธิการว�าน�าจะเหัมือนอหัิวาตกโรค และท้าวอ่�ทองท่�หัน่หั�าก็ไม�ใช�พระเจ้าอ่�ทองท่�มาสร้างกรุงศร่
อยูุ่ธยู่า น�าจะเป็็นพระเจ้าอ่�ทององค์อื�น (พระราชหััตถิ่เลขาเรื�องเสด็็จป็ระพาสลำานำ�ามะขามเฒ�า : ๒๖)
