Page 22 - Journal451
P. 22
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
10 พระบาทสมเด็็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่่�หััว : นัักคติิชนัรุ�นับุกเบิกของสยู่าม
ข้อม่ลคติชนท่�ทรงบันทึกไว้ม่ทั�งแบบท่�ใหั้รายู่ละเอ่ยู่ด็และแบบท่�กล�าวถิ่ึงเฉพาะชื�อ เมื�อไป็
พบท่�สถิ่านท่�ใด็สถิ่านท่�หันึ�ง ตัวอยู่�างเช�น
แบบใหั้รายู่ละเอ่ยู่ด็ เช�น ข้อม่ลการแสด็งละครรำาของมารด็าหัลวงพิพิธอภัยู่ ท่�เมือง
กำาแพงเพชร เมื�อวันท่� ๒๔ สิงหัาคม พ.ศ. ๒๔๔๙ ทรงบันทึกว�า
...มีละคีอนัของมารดาหลวงพิิพิิธอภัย เล่นัเร่�องไชิยเชิษฐ กรมดำารงเชิ่�อว่าจะ
เก่าแท้้ ไม่มีโซดข้�นัมาถึ้ง ท้ี�แท้้โซดเสียป่นัป้�ยับัเยินัมาก คี่อ นัายโรงแต่งเป็นั
ละคีอนัแต่เส่�อผ้้าขาว ไม่ปักตะพิายแพิรอย่างเจ้าพิระยามหินัท้ร อัตลัดดอกใหญ่่
ลอยเล่�อมดอกละ ๓ อันั นัายโรงนัี�แก่มาก แก้มล้กเหม่อนัชิ้อนัหอย ใส่เส่�อแพิร
หร่อเส่�อขาว ห่มแพิรสไบัเฉีียง สวมนัวมและตาบั นั่่งผ้้าไหมเลี�ยนั นัางแมวนัั�นั
แต่งหรู คี่อ ใส่เส่�อผู้้หญ่ิงอย่างใหม่เกี�ยวขอข้างหลัง มีคีวามเสียใจท้ี�คีับัไป
หนั่อยหนั้�งตั�งแต่บัั�นัเอวลงมาจนัเกี�ยวขอไม่ได้ ต้องง่าอยู่เฉีย ๆ และการท้ี�
สวมนัั�นัก็พิลาดพิลั�งเอียงอยู่ข้างหนั้�งด้วย วิเศิษข้�นัท้ี�ห่มสำาริดคีาดเอวท้ับัแพิร
อีกชิั�นัหนั้�ง สวมกระบัังหนั้า นัารายณ์ธิเบัศิรสวมเส่�ออย่างใหม่แขนัพิอสะพิาย
แพิร ท้้าวสิงหฬสวมเส่�อขาวสะพิายแพิร หนั้าโขนัเป็นันั้าเขียนัสวมชิฎาดอก
ลำาโพิง ลูกคีู่นัั�นัไม่กี�คีนั ตั�งแต่อาย่ ๗๐ ลงไปหา ๑๕ ป้ ร้องเป็นัท้ำานัองละคีอนัในั
เห็นัจะด้วยพิระราชินัิพินัธ์ หมายว่าละคีอนัในัต้องร้องละคีอนัในัท้ั�งสิ�นั ถึาม
เจ้าของดูว่าหางานัท้ั�งกลางวันัคีร้�งวันั กลางคี่นัคีร้�งคี่นั เป็นัเงินั ๔๐ ได้เล่นัอยู่
ท้่กป้มิใชิ่เล่นัอยู่เสมอ แต่ยังเล่นัเป็นัละคีอนัไม่ใชิ่ยี�เก
(พระราชนิพนธ์เรื�องเสด็็จป็ระพาสต้นครั�งท่� ๒ : ๘๒-๘๓)
ข้อม่ลกลุ�มชาติพันธุ์ชาวนำ�า ท่�เกาะลันตา วันท่� ๖ พฤษัภาคม พ.ศ. ๒๔๓๓ ทรงบันทึกว�า
...ท้ี�เกาะนัี�มีมลายูประมาณ ๘๐ คีนั แต่เป็นัมลายูท้ี�พิูดภาษาของตัวไม่ได้
แต่เป็นัพิวกชิาวนัำ�าท้ั�งสิ�นั คีำาท้ี�เรียกชิาวนัำ�านัี� แปลว่าเป็นัโรคีตามผ้ิวหนััง เรียก
พิันัระไนัเป็นัเก่อบัจะท้ั�วท้่กคีนั เพิราะเป็นัโรคีติดกันั ท้ำานัาท้ำาไร่ได้เข้าพิอกินัไม่ต้อง
ซ่�อจากอ่�นั หาปลาท้ำาหอยม่ข ตัดเปล่อกโปลง เปล่อกโปลงนัี�เป็นัสินัคี้ามีเร่อจีนั
มารับั
(พระราชหััตถิ่เลขาเรื�องเสด็็จป็ระพาสแหัลมมลายู่่คราว ร.ศ. ๑๐๙ : ๑๔๕)
