Page 147 - วารสาร 48-1
P. 147
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
ศาสตราจารย์์เกีีย์รติคุุณกีำาธร กีุลชล 137
ตลุ่อดีชี�วิงเวิลุ่ากวิ�า ๓ ที่ศวิรรษที่ี�ผู้�านมาไดี�เกิดีพิัฒนาการในการออกแบบ แลุ่ะเกิดีคำาศัพิที่์
เฉพิาะใหม� ๆ เกี�ย่วิกับสัิ�งอำานวิย่ควิามสัะดีวิกดีังนี�คือ นอกเหนือจึากคำาวิ�า Accessible Design แลุ่�วิ
ย่ังป็รากฏิคำาวิ�า Barrier–free Design ซึ่ึ�งไดี�รับควิามนิย่มอย่�างแพิร�หลุ่าย่เชี�นเดีีย่วิกัน โดีย่หมาย่ถึง
การออกแบบสัิ�งอำานวิย่ควิามสัะดีวิกให�ผู้้�พิิการ ผู้้�สั้งอาย่่ สัตรีมีครรภ์ หรือเดี็กเลุ่็กที่ี�ผู้้�ป็กครองนำาใสั�เบาะ
ที่ี�มีลุ่�อเข้็นแที่นการแบกอ่�ม ที่ำาให�กลุ่่�มคนเหลุ่�านี�สัามารถเข้�าถึงสัถานที่ี�ต�าง ๆ ไดี�โดีย่ป็ลุ่อดีสัิ�งกีดีข้วิาง
เชี�นเดีีย่วิกับผู้้�พิิการ
ใน ค.ศ. ๑๙๘๕ (พิ.ศ. ๒๕๒๘) ไดี�เกิดีกระบวินที่ัศน์ใหม�ในวิงการออกแบบสัิ�งอำานวิย่ควิาม
สัะดีวิกสัำาหรับผู้้�พิิการ เมื�อศาสัตราจึารย่์โรนัลุ่ดี์ เมซึ่ (Professor Ronald Mace) แห�งมหาวิิที่ย่าลุ่ัย่
นอร์ที่แคโรไลุ่นา (University of North Carolina) สัหรัฐอเมริกา ไดี�ป็ระกาศแนวิคิดีในการออกแบบ
ซึ่ึ�งไม�มีการแบ�งพิวิกแบ�งกลุ่่�มโดีย่บัญญัติคำาศัพิที่์ใหม�คือ Universal Design ซึ่ึ�งเน�นจึ่ดีย่ืนข้องหลุ่ักการ
“การแบ�งแย่กแสัดีงวิ�าไม�เที่�าเที่ีย่มกัน” จึ่ดีย่ืนดีังกลุ่�าวิไดี�สัร�างควิามนิย่มชีมชีอบในกลุ่่�มผู้้�พิิการแลุ่ะ
กลุ่่�มอื�น ๆ ที่ี�กลุ่�าวิไป็แลุ่�วิ เพิราะไม�ไดี�ออกแบบเพิื�อคนกลุ่่�มใดีเป็็นการเฉพิาะ แต�เป็็นการออกแบบให�
ที่่ก ๆ กลุ่่�ม รวิมที่ั�งบ่คคลุ่ที่ั�วิไป็ที่ี�สัามารถร�วิมใชี�ดี�วิย่กันให�ไดี�มากที่ี�สั่ดี แลุ่ะหลุ่ีกเลุ่ี�ย่งการแบ�งแย่ก
แบ�งกลุ่่�มโดีย่เดี็ดีข้าดี ดีังนั�น คำาวิ�า Universal Design จึึงมาแที่น Accessible Design ที่ี�เจึาะจึง
สัำาหรับผู้้�พิิการ แลุ่ะย่ังสัร�างควิามเที่�าเที่ีย่มกันสัำาหรับกลุ่่�มต�าง ๆ ไดี�มากกวิ�า Barrier–free Design อีกดี�วิย่
หลุ่ักการ ๗ ข้�อข้อง Universal Design (Preiser and Ostroff, Eds., 2001: 1.5, 10.7, 10.8) มีดีังนี�
๑. สัามารถใชี�งานไดี�อย่�างเที่�าเที่ีย่มกัน ไม�วิ�าบ่คคลุ่นั�นจึะมีสัมรรถภาพิเชี�นใดี
๒. สันองควิามพิึงพิอใจึข้องผู้้�ใชี�งานไดี�อย่�างกวิ�างข้วิาง
๓. ใชี�งานโดีย่สัามัญสัำานึก ไม�ต�องอาศัย่ที่ักษะพิิเศษ
๔. ให�ข้�อม้ลุ่ที่ี�สัื�อสัารถึงผู้้�ใชี�งานอย่�างมีป็ระสัิที่ธิิภาพิ
๕. เลุ่ี�ย่งการเกิดีอ่บัติภัย่หรือเหต่ไม�พิึงป็รารถนาให�มากที่ี�สั่ดี
๖. ใชี�งานไดี�อย่�างสัะดีวิกแลุ่ะป็ระหย่ัดีแรง
๗. มีข้นาดีแลุ่ะพิื�นที่ี�สัำาหรับการเข้�าถึงแลุ่ะการใชี�งานอย่�างเหมาะสัม
อย่�างไรก็ตาม แม�วิ�ากระแสัแนวิคิดีข้อง Universal Design จึะเป็็นที่ี�ย่อมรับที่ั�วิโลุ่ก แต�การ
เลุ่ือกใชี�คำาศัพิที่์อื�น ๆ ซึ่ึ�งนิย่มเรีย่กต�างกันก็เกิดีข้ึ�น ในป็ัจึจึ่บันคำาศัพิที่์เฉพิาะซึ่ึ�งมีควิามหมาย่เดีีย่วิกับ
Universal Design ไดี�แก�คำาวิ�า Inclusive Design ซึ่ึ�งนิย่มใชี�ในป็ระเที่ศในเครือสัหราชีอาณาจึักร แลุ่ะ
Design for All ซึ่ึ�งนิย่มใชี�ในป็ระเที่ศอื�น ๆ ข้องที่วิีป็ย่่โรป็
