Page 180 - 45-3
P. 180
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
172 พระขรรค์์ในนาฏกรรมไทย
พระขรรค์์ในนาฏกรรมไทย
ดร.ไพโรจน์ ทองค์ำาสุุก
ราชบััณฑิิต สำำานัักศิิลปกรรม
ราชบััณฑิิตยสำภา
บทคััดย่่อ
ขรรค์์ พจนานุกรม ฉบัับัราชบััณฑิิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ อธิิบัายว่่า ขรรค์์ [ขัน]
น. ศัสตราวุ่ธิชนิดหน่�งมีค์ม ๒ ข้าง ที่ี�กลางใบัมีดที่ั�งใบัและหลังเป็็นสันเล็กค์ล้ายค์มรูป็หอก
ด้ามสั�น พระขรรค์์เป็็นสิ�งของอย่างหน่�งที่ี�มีค์ว่ามสำาค์ัญต่อสังค์มไที่ย โดยเฉพาะราชสำานักไที่ย
พระขรรค์์หน่�งในเค์ร่�องราชกกุธิภััณฑิ์เป็็นเค์ร่�องหมายแห่งค์ว่ามเป็็นพระราชา ซึ่่�งพระราชค์รู
พราหมณ์ผูู้้ที่ำาพิธิีจะนำาข่�นทีู่ลเกล้าทีู่ลกระหม่อมถว่ายในว่ันที่ี�ป็ระกอบัพระราชพิธิีบัรมราชาภัิเษก
พระขรรค์์ป็รากฏในงานด้านว่ิจิตรศิลป็์ ไม่ว่่าจะเป็็นจิตรกรรม ป็ระติมากรรม
ว่รรณกรรม ดุริยางค์กรรม และนาฏกรรม โดยเฉพาะในงานด้านนาฏกรรม พระขรรค์์
มีบัที่บัาที่มากที่ั�งในรูป็แบับัการแสดงโขน ละค์รใน ละค์รนอก ละค์รพันที่าง ละค์รพ่�นบั้าน รำา
ระบัำา และกลว่ิธิีการถ่อพระขรรค์์ในลักษณะต่าง ๆ ป็รากฏกระบัว่นที่่ารำาเฉพาะใน
เพลงหน้าพาที่ย์กลมพระขรรค์์ของพระอรชุน ผูู้้เขียนได้ว่ิเค์ราะห์สรุป็เร่�องราว่ของพระขรรค์์
ในนาฏกรรมไที่ยที่ั�งค์ุณลักษณะและบัที่บัาที่ต่าง ๆ ไว่้ดังนี� พระขรรค์์ศัสตราวุ่ธิกับัการต่อสู้
พระขรรค์์ศัสตราวุ่ธิกับัของค์ู่กาย และพระขรรค์์ศัสตราวุ่ธิกับัชีว่ิต
คัำ�สำำ�คััญ : พระขรรค์์ นาฏกรรม ศัสตราวุ่ธิ
Abstract: Phra Kan in Thai Dramatic Works
Dr. Pairoj Thongkumsuk
Fellow of the Academy of Arts,
The Royal Society of Thailand
Kan (Krislike weapon) as in Thai Dictionary of Royal Academy for the
year of 2554 B.E. Kan (n.) be the kind of weapon like Krislike weapon has 2
sharpen sides on Kan and on the back top look like spear-shaped with small
19/1/2565 BE 08:54
_21-0851(172-197)9.indd 172 19/1/2565 BE 08:54
_21-0851(172-197)9.indd 172
