Page 17 - 45-3
P. 17
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.ปิยนาถ บุนนาค 9
สำาหรับัประเพณ่การสืบัราชสมูบััติินั�น ในสมูัยอยุธียารัชสมูัยสมูเด็จพระบัรมูไติรโลักนาถ่
ได้มู่การติั�งติำาแหน่งพระมูหาอุปราชข้ึ�นครั�งแรก โดยอาจเป็นพระราชโอรสข้องพระอัครมูเหส่ พระอนุชา
หรือพระราชวังศ์ท่�ใกลั้ชิดท่�สุด ติ่อมูา สมูเด็จเพทราชาทรงกำาหนดให้ติำาแหน่งน่�เป็นกรมูพระราชวััง
บัวัรสถ่านมูงคลั อย่างไรก็ติามู ปัญหาท่�เกิดข้ึ�นในสมูัยอยุธียาก็คือ เมูื�อพระมูหากษัติริย์มูิได้ทรงเลัือก
รัชทายาทก่อนเสด็จสวัรรคติมูักจะมู่ควัามูยุ่งยากในการสืบัราชสมูบััติิเสมูอดังท่�เคยเกิดการแย่งชิง
ราชสมูบััติิหลัายครั�งในติอนกลัางแลัะปลัายสมูัยอยุธียา
ในสมูัยรัตินโกสินทร์ ยังคงมู่การแติ่งติั�งติำาแหน่งกรมูพระราชวัังบัวัรสถ่านมูงคลัหรือท่�เร่ยกกัน
อย่างสามูัญวั่า “วัังหน้า” ติามูแบับัสมูัยอยุธียา จนถ่ึงรัชสมูัยพระบัาทสมูเด็จพระจุลัจอมูเกลั้าเจ้าอยู่หัวั
จึงโปรดเกลั้าฯ ให้มู่ติำาแหน่งสมูเด็จพระบัรมูโอรสาธีิราช สยามูมูกุฎราชกุมูารข้ึ�นแทนติำาแหน่งวัังหน้า
โดยให้สมูเด็จพระเจ้าลัูกยาเธีอ เจ้าฟ้้ามูหาวัชิรุณหิศดำารงติำาแหน่งน่�เป็นพระองค์แรกเมูื�อ พ.ศ. ๒๔๒๙
เพื�อสืบัราชสมูบััติิเป็นพระมูหากษัติริย์พระองค์ติ่อไป
ติ่อมูา ในรัชสมูัยพระบัาทสมูเด็จพระมูงกุฎเกลั้าเจ้าอยู่หัวั โปรดเกลั้าฯ ให้ติรากฎมูณเฑ์่ยรบัาลั
วั่าด้วัยการสืบัราชสันติติิวังศ์ข้ึ�นใน พ.ศ. ๒๔๖๗ ลัักษณะพิเศษข้องกฎมูณเฑ์่ยรบัาลัน่�คือ กำาหนดผู่้ท่�ไมู่อาจ
สืบัราชสมูบััติิได้ รวัมูทั�งห้ามูนำาเชื�อพระวังศ์ท่�เป็นสติร่พระองค์ใด ๆ เข้้าไวั้ในลัำาดับัสืบัราชสันติติิวังศ์ด้วัย
อย่างไรก็ติามู ติ่อมูาใน พ.ศ. ๒๕๑๗ ได้มู่การระบัุไวั้ในรัฐธีรรมูนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
ฉบัับัท่� ๑๐ เป็นครั�งแรกวั่าในการสืบัราชสมูบััติิให้เป็นไปติามูกฎมูณเฑ์่ยรบัาลัวั่าด้วัยการสืบัราชสันติติิวังศ์
พระพุทธีศักราช ๒๔๖๗ ประกอบัด้วัย ควัามูเห็นชอบัข้องรัฐสภา หากไมู่มู่พระราชโอรส รัฐสภา
อาจให้ควัามูเห็นชอบัในการให้พระราชธีิดาสืบัราชสันติติิวังศ์ได้ (สำานักงานคณะกรรมูการกฤษฎ่กา,
๒๕๖๐) อนึ�ง คณะองคมูนติร่มู่หน้าท่�เสนอพระนามูผู่้สืบัราชสันติติิวังศ์ติ่อรัฐสภาได้ ในกรณ่ท่�
ราชบััลัลัังก์วั่างลัง เมูื�อรัฐสภาเห็นชอบัแลั้วัให้ประธีานสภาประกาศเพื�อให้ประชาชนทราบัติ่อไป
เรื�องการข้นานพระนามูพระมูหากษัติริย์ ในสมูัยสุโข้ทัยประชาชนนิยมูเร่ยกประมูุข้ข้องประเทศ
วั่า “พ่อขุ้น” ติ่อมูาในสมูัยอยุธียามู่การข้นานพระนามูพระมูหากษัติริย์วั่า “สมูเด็จ” หรือ “พระเจ้า”
ติามูคติิข้อมู ทั�งน่�เพราะฐานะข้องพระมูหากษัติริย์ถ่ือวั่าทรงเป็นสมูมูติิเทพ สมูัยธีนบัุร่ยังคงยึดถ่ือติามูคติิ
ข้องสมูัยอยุธียา ติ่อมูาในสมูัยรัตินโกสินทร์ติอนติ้น คือ ติั�งแติ่รัชกาลัท่� ๑ ถ่ึงรัชกาลัท่� ๓ พระมูหากษัติริย์
ทรงมู่พระบัรมูนามูาภิไธียในพระสุพรรณบััฏวั่า “สมูเด็จพระบัรมูราชาธีิราชรามูาธีิบัด่” แติ่ประชาชน
มูักเร่ยกพระนามูข้องรัชกาลัท่� ๑ วั่า “แผ่่นดินติ้น” แลัะรัชกาลัท่� ๒ วั่า “แผ่่นดินกลัาง” รัชกาลัท่� ๓
ทรงเห็นวั่าการเร่ยกเช่นนั�นไมู่เป็นมูงคลัจึงโปรดเกลั้าฯ ให้ถ่วัายพระนามูอด่ติพระมูหากษัติริย์ ๒ รัชกาลั
ก่อนวั่า พระบัาทสมูเด็จพระพุทธียอดฟ้้าจุฬาโลัก แลัะพระบัาทสมูเด็จพระพุทธีเลัิศหลั้านภาลััย สำาหรับั
31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 9 31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 9
