Page 16 - 45-3
P. 16
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน-ธัันวาคม ๒๕๖๓
8 สัังคมไทยกัับสัถาบันพระมหากัษััตริย์ : มุมมองทางประวััติศาสัตร์
ติ่อควัามูคงอยู่ข้องสังคมูแลัะวััฒนธีรรมูไทย โดยท่�พระมูหากษัติริย์ได้ปกครองประเทศ ปรากฏชัด
นับัติั�งแติ่สมูัยสุโข้ทัยในปลัายพุทธีศติวัรรษท่� ๑๘ จนถ่ึงปัจจุบัันเป็นเวัลัากวั่า ๗๐๐ ปีแลั้วั สถ่าบััน
พระมูหากษัติริย์จึงเป็นสถ่าบัันเก่าแก่ท่�อยู่ควับัคู่กับัสังคมูไทยในประวััติิศาสติร์ข้องผ่ืนแผ่่นดินไทยแลัะ
ชาติิไทยมูาโดยติลัอด
สัังคมไทยกัับสัถาบันพระมหากัษััตริย์ : ควัามเป็นมา (ปิยนาถ่ บัุนนาค, ๒๕๕๓ : ๑๗-๒๑,
ปิยนาถ่ บัุนนาค, ๒๕๖๓)
สัมัยสัุโขทัยถึงสัิ�นสัุดสัมัยสัมบูรณาญาสัิทธิิราชย์
ในสมูัยสุโข้ทัย พระมูหากษัติริย์มู่ฐานะเป็น “พ่อเมูือง” หรือ “พ่อขุ้น” เปร่ยบัเสมูือนบัิดา
ข้องประชาชน แลัะทรงปกครองอาณาประชาราษฎร์ดุจ “บัิดาปกครองบัุติร” พระมูหากษัติริย์ทรงมู่
บัทบัาทระงับัข้้อพิพาทติ่าง ๆ ท่�เกิดข้ึ�นด้วัยควัามูยุติิธีรรมู ทรงส่งเสริมูศ่ลัธีรรมูจรรยาแลัะวัิชาควัามูรู้
ติ่าง ๆ เพื�อให้เกิดควัามูสงบัสุข้แลัะควัามูเจริญรุ่งเรืองแก่บั้านเมูือง แลัะเป็นผู่้นำาในการปกป้องบั้านเมูือง
ให้พ้นจากศัติรูภายนอกด้วัย ดังพระราชกรณ่ยกิจอันเป็นท่�ประจักษ์ชัดข้องพ่อขุ้นศร่อินทราทิติย์
แลัะพ่อขุ้นรามูคำาแหงมูหาราช เมูื�อพระราชอาณาเข้ติแผ่่ข้ยายออก มู่เมูืองอื�น ๆ ทั�งท่�อยู่ในเข้ติแดน
ข้องไทยเอง แลัะท่�เป็นข้องชนติ่างชาติิเข้้ามูารวัมูอยู่ใติ้การปกครองมูากยิ�งข้ึ�น ดังจะเห็นได้ในราวั
ปลัายสมูัยสุโข้ทัยพระมูหากษัติริย์ทรงมู่ฐานะเปลั่�ยนจากบัิดามูาเป็น “มูหาธีรรมูราชาธีิราช” มูิใช่เป็น
“พ่อขุ้น” ดังจาร่ติประเพณ่การปกครองท่�มู่มูาแติ่เดิมู ซึ่ึ�งหมูายควัามูวั่า ควัามูสัมูพันธี์ระหวั่าง
พระมูหากษัติริย์กับัราษฎรก็ห่างจากกัน
ในสมูัยอยุธียา บัทบัาทข้องพระมูหากษัติริย์ในฐานะผู่้ปกครองอาณาจักรเปลั่�ยนไปเป็นแบับัท่�
พระมูหากษัติริย์ทรงเป็น “สมูมูติิเทพ” ติามูคติิข้องพราหมูณ์ท่�ได้รับัจากข้อมู ซึ่ึ�งคติิน่�ข้อมูได้รับัมูาจาก
อินเด่ยอ่กทอดหนึ�ง นอกจากน่� ไทยยังรับัเอาคัมูภ่ร์พระธีรรมูศาสติร์มูาจากมูอญท่�ยกย่องพระมูหากษัติริย์
วั่าเป็น “เทวัราช” ซึ่ึ�งมูอญก็ได้รับัอิทธีิพลัมูาจากอินเด่ยอ่กทอดหนึ�งเช่นกัน เมูื�อพระมูหากษัติริย์
ทรงเป็นสมูมูติิเทพเช่นน่� พระบัรมูราชโองการซึ่ึ�งแติ่ก่อนเคยเป็นเพ่ยงคำาสั�งข้องผู่้มู่อำานาจสูงสุด
ในแผ่่นดิน มูาถ่ึงสมูัยน่�ได้กลัายเป็นเทวัโองการซึ่ึ�งมูนุษย์ธีรรมูดาไมู่อยู่ในฐานะจะข้ัดแย้งหรือแสดง
ควัามูคิดเห็นใด ๆ ทั�งสิ�น มู่การกำาหนดราชาศัพท์ พระราชประเพณ่แลัะกฎเกณฑ์์ในการปฏิบััติิติ่าง ๆ
เก่�ยวักับัองค์พระมูหากษัติริย์ด้วัย โดยเฉพาะอย่างยิ�งในรัชสมูัยสมูเด็จพระบัรมูไติรโลักนาถ่ พระองค์ได้
ทรงวัางกฎเกณฑ์์เก่�ยวักับัพระมูหากษัติริย์ไวั้อย่างสลัับัซึ่ับัซึ่้อน ซึ่ึ�งเร่ยกวั่า “กฎมูณเฑ์่ยรบัาลั” แลัะ
ในกฎมูณเฑ์่ยรบัาลัน่�ได้กำาหนดประเพณ่เก่�ยวักับัการสืบัราชสมูบััติิ การข้นานพระนามูพระมูหากษัติริย์
แลัะธีรรมูสำาหรับัพระมูหากษัติริย์ไวั้อย่างชัดเจน
31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 8 31/3/2565 BE 09:16
_21-0851(006-035)1E.indd 8
