Page 45 - 47-3
P. 45
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๓ กัันยายน–ธัันวาคม ๒๕๖๕
ดร.ชาลิินีี คงสวััสดิ� แลิะคณะ 37
เพัื�อใช้้เป็นดำีเอ็นเอแม่แบบ (template DNA) ในการพััฒนายีีนที�ต่้องการ จีะถั่่กกำาจีัดำดำ้วิยีกลไกกำาจีัดำ
สำ่�งแปลกปลอมภัายีในเซลล�
เทคนิคที�ใช้ในการปรับแต่่งจีีโนม
อาจีแบ่งเทคน่คการใช้้เอนไซม�ในกลุ่มน่วิคลีเอสำเพัื�อปรับแต่่งจีีโนม (site-directed nuclease
technology) หรือเอสำดำีเอ็น (SDN) ไดำ้เป็น ๓ กลุ่ม ต่ามร่ปแบบการเปลี�ยีนแปลงที�เก่ดำข้้�น (Podevin
et al., 2013) ดำังนี�
๑) SDN1 (deletion) เป็นการต่ัดำดำีเอ็นเอสำายีค่่ให้ข้าดำในต่ำาแหน่งที�ต่้องการ โดำยีไม่มี
การใสำ่ดำีเอ็นเอใหม่เข้้าไป จีากนั�นเซลล�จีะซ่อมแซมดำีเอ็นเอที�ข้าดำ โดำยีไม่มีการเพั่�มเต่่มสำ่วินที�ข้าดำ
หายีไป ทำาให้ไดำ้ลักษณะการกลายีพัันธุ์ุ�แบบ deletion หรือเก่ดำการซ่อมแซมแบบสำุ่ม (random)
ที�ต่ำาแหน่งดำังกล่าวิ สำ่งผลให้เก่ดำการยีับยีั�งการแสำดำงออกข้องยีีน (gene knockout)
๒) SDN2 (substitution) เป็นการต่ัดำดำีเอ็นเอสำายีค่่ให้ข้าดำในต่ำาแหน่งที�ต่้องการ โดำยีมี
การใสำ่ดำีเอ็นเอแม่แบบสำายีสำั�น ๆ ที�มีลำาดำับข้องกรดำน่วิคลีอ่กแต่กต่่างจีากลำาดำับดำีเอ็นเอข้องสำ่�งมีช้ีวิ่ต่
เจี้าบ้านที�ถั่่กต่ัดำออกไปเพัียีงเล็กน้อยี เมื�อเซลล�ทำาการซ่อมแซมดำีเอ็นเอที�ข้าดำ จี้งเก่ดำการปรับแต่่งยีีน
เนื�องจีากการแทนที�ข้องลำาดำับข้องกรดำน่วิคลีอ่กในดำีเอ็นเอ
๓) SDN3 (insertion) เป็นการต่ัดำดำีเอ็นเอสำายีค่่ให้ข้าดำในต่ำาแหน่งที�ต่้องการ โดำยีมีการใสำ่
ดำีเอ็นเอแม่แบบที�แต่กต่่างจีากลำาดำับดำีเอ็นเอข้องสำ่�งมีช้ีวิ่ต่เจี้าบ้านที�ถั่่กต่ัดำออกไป เมื�อเซลล�ทำาการ
ซ่อมแซมดำีเอ็นเอที�ข้าดำ จีะมีการแทรกดำีเอ็นเอหรือยีีนที�ให้ลักษณะใหม่นี�ลงไป สำ่�งมีช้ีวิ่ต่ที�พััฒนาข้้�นจีาก
เทคน่คนี�อาจีถั่่กพั่จีารณาวิ่าเป็นสำ่�งมีช้ีวิ่ต่ดำัดำแปรพัันธุ์ุกรรมหรือจีีเอ็มโอ (GMOs) ไดำ้ หากดำีเอ็นเอ
ที�เพั่�มข้้�นมีข้นาดำใหญ่่ หรือเป็นยีีนที�ไม่เคยีปรากฏในสำ่�งมีช้ีวิ่ต่นั�นมาก่อน
แนวโน้มและต่ัวอยี่างการนำาเทคโนโลยีีปรับแต่่งจีีโนมมาใช้ประโยีชน�
การใช้้เทคโนโลยีีปรับแต่่งจีีโนมในการปรับปรุงพัันธุ์ุ�พัืช้เร่�มดำำาเน่นการมาต่ั�งแต่่ พั.ศ. ๒๕๕๖ โดำยี
ในระยีะแรก (พั.ศ. ๒๕๕๖-๒๕๕๙) มีการวิ่จีัยีในข้้าวิและพัืช้ต่้นแบบ เช้่น อะราบ่ดำ็อบซ่สำ (Arabidopsis)
และข้ยีายีไปยีังพัืช้เกือบทุกช้น่ดำ ทั�งไม้ประดำับและพัืช้อื�น ๆ การต่รวิจีแก้ยีีน (gene editing) สำามารถั่
ทำาไดำ้โดำยีใช้้เทคน่คหลากหลายี ซ้�งเทคน่คหน้�งที�ไดำ้รับควิามสำนใจีในปัจีจีุบัน คือ การใช้้เอนไซม�ในกลุ่ม
น่วิคลีเอสำเข้้าไปต่ัดำดำีเอ็นเอข้องสำ่�งมีช้ีวิ่ต่ในต่ำาแหน่งที�เฉพัาะเจีาะจีง (SDN) โดำยีมีงานวิ่จีัยีที�ใช้้เทคโนโลยีี
ปรับแต่่งจีีโนมดำ้วิยีเทคน่ค SDN ต่ีพั่มพั�ในวิารสำารทางวิ่ช้าการต่ั�งแต่่ พั.ศ. ๒๕๓๙-เดำือนพัฤษภัาคม
