Page 81 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 81
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีท่� ๔๙ ฉบัับัท่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๗
นายนิพนธ์์ ทรายเพชร 71
ดัาวัสวั่างที่ี�สุดั นอกจัากจัะเห้็นอยู่้่ตรงแขนดั้านตะวัันออกของนายู่พื่รานแล้วั ยู่ังเห้็นเรียู่งกับดัาวัที่ี�สวั่างมีาก
๒ ดัวังค์่อ ซึ่ีรีอัส ที่างใต้นายู่พื่รานในกลุ่มีดัาวัสุนัขให้ญ่ และ โพื่รซึ่ิออน ที่างตะวัันออกของนายู่พื่รานในกลุ่มี
สุนัขเล็ก ดัาวั ๓ ดัวังสวั่างเรียู่งตัวักันอยู่้่เป็นร้ปสามีเห้ลี�ยู่มีดั้านเที่่ายู่าวัดั้านละ ๒๒ องศึา เห้็นตลอดัค์่นฤดั้ห้นาวั
จัึงมีีช้่�อวั่า “สามีเห้ลี�ยู่มีฤดั้ห้นาวั” บีเที่ลจัุสจัึงอยู่้่ที่ี�มีุมีเห้น่อสุดัของสามีเห้ลี�ยู่มีร้ปนี� ส่วันซึ่ีรีอัสอยู่้่ที่ี�มีุมีใต้สุดั
และโพื่รซึ่ิออนอยู่้่ที่ี�มีุมีตะวัันออกของสามีเห้ลี�ยู่มีฤดั้ห้นาวั ที่ั�งนี�สามีเห้ลี�ยู่มีฤดั้ห้นาวัไมี่ใช้่กลุ่มีดัาวัฤกษ์
(constellation) แต่เป็นดัาวัเรียู่งเดั่น (asterism) ดัังกล่าวัแล้วั
สามีเห้ลี�ยู่มีฤดั้ห้นาวัเห้็นไดั้ง่ายู่เพื่ราะขึ�นใกล้จัุดัที่ิศึตะวัันออก เมี่�อขึ�นไปถุึงจัุดัส้งสุดั บีเที่ลจัุสจัะอยู่้่เก่อบ
เห้น่อศึีรษะ และตกใกล้จัุดัที่ิศึตะวัันตก บีเที่ลจัุสปรากฏิ์สวั่างมีากจัึงติดัตามีไดั้ง่ายู่ เห้็นไดั้แมี้จัะมีีแสงไฟ้รบกวัน
ดัังเช้่นในเมี่องให้ญ่
บีเที่ลจัุสขึ�นเวัลาห้ัวัค์�ำในฤดั้ห้นาวั และจัะขึ�นเร็วัขึ�นค์่นละ ๔ นาที่ี ห้ร่อเดั่อนละ ๒ ช้ั�วัโมีง เพื่ราะโลก
โค์จัรรอบดัวังอาที่ิตยู่์ ส่วันการขึ�นตกเกิดัจัากโลกห้มีุนรอบตัวัเอง ช้่วังที่ี�จัะมีองไมี่เห้็นดัาวับีเที่ลจัุสค์่อเดั่อน
มีิถุุนายู่น เพื่ราะขึ�นตกในเวัลากลางวััน
สมบััติิอย่่างอ่�นี ๆ ของดาวบัีเทลจุุส
m
h
๑. พิกัด ไรติ์แอสเซนีซันี ๔ ๓๕ ๕๕ s
o
เดคลิเนีชัันี ๑๖ ๓๐ลิปดา ๓๓พิิลิปดา
๓๑
๒. มวล ๓.๒๘๒ x ๑๐ กิิโลกิรัม
(๑๕ เท่าของมวลดวงอาทิติย่์)
๓. อุณหภูมิผิิว ๓,๕๐๐ เคลวินี
๔. สเป็กตรัม ดาวย่ักิษ์์ใหญ่่สีแดง
๕. รัศมี ๖๑๗.๑ x ๑๐ กิิโลเมติร (๘๘๗ เท่าของรัศมีดวงอาทิติย่์)
๔
๖. ระยะห่าง ๕๐๐ ปีแสง
๗. โชติมาตรสัมบิูรณ์ (M ) -๕.๘๕
v
๘. โชติมาตรป็รากฏ (m) ๐.๕๐
๙. อายุ ๑๐ ล้านีปี (เทีย่บักิับัดวงอาทิติย่์ ๕๐๐ ล้านีปี)
ค์ำวั่า โนวัา เป็นภาษาละติน แปลวั่า ให้มี่ ห้มีายู่ถุึงดัาวัเกิดัให้มี่ช้ั�วัค์ราวั ซึ่้เปอร์โนวัา จัึงเป็นดัาวัเกิดัให้มี่
ช้ั�วัค์ราวัที่ี�สวั่างมีาก นักดัาราศึาสตร์ผู้้้ตั�งค์ำนี�ค์่อ วัอลเตอร์ บาดั (Walter Baade) และฟ้ริตซึ่์ สวัิกกี (Fritz
Zwicky) ช้าวัอเมีริกัน พื่วักเขาใช้้ค์ำนี�ในการบรรยู่ายู่ที่างฟ้ิสิกส์ดัาราศึาสตร์ เมี่�อ ค์.ศึ. ๑๙๓๑ ผู้้้ที่ี�ใช้้ค์ำนี�เผู้ยู่แพื่ร่
ในนิตยู่สารในปีต่อมีา ค์่อ ค์นุต ลุนดั์มีาร์ค์ (Knut Lundmark) นักดัาราศึาสตร์ช้าวัสวัีเดัน ซึ่ึ�งอาจัเป็นผู้้้กำห้นดั
ค์ำนี�ขึ�นมีาเอง
ซึ่้เปอร์โนวัาไมี่ใช้่ดัาวัเกิดัให้มี่ แต่เป็นการระเบิดัอยู่่างรุนแรงและส่องแสงสวั่างมีห้าศึาลของดัาวัฤกษ์
มีวัลมีากที่ี�อยู่้่ในบั�นปลายู่ของช้ีวัิต ห้ร่อดัาวัแค์ระขาวัที่ี�มีีค์้่
